طرح توجیهی تولید و فرآوری گیاهان دارویی

مطالعات مقدماتی طرح توجیهی تولید و فرآوری گیاهان دارویی

مقدمه ای بر طرح توجیهی تولید و فرآوری گیاهان دارویی و بررسی تمامی ابعدا آن در ایران و جهان پس در این مقاله همراه ما باشید در جهان امروز به رغم گسترش و فراوانی انواع مختلف داروهای شیمیایی، مردم ایران از دیرباز آشنایی دیرینه ای با گیاهان دارویی دارند و هنگام درمان یک بیماری قبل از آنکه سراغ داروهای شیمیایی بروند، ابتدا درمان و پیشگیری را از داروها و گیاهان دارویی آغاز می‌کنند؛ شاید دلیل این امر این باشد که مصرف طولانی و در برخی موارد مصرف مقطعی داروهای شیمیایی می تواند، عوارض جانبی بر جا گذارد که بعضاً از خود بیماری نیز خطرناک تر هستند. به همین دلیل گرایش عمومی جامعه به بهره گیری و استفاده بیشتر از داروهای گیاهی و به طور کلی فرآورده های آنها روبه افزایش است.

به عبارتی گیاه درمانی امروزه در قالب صنعت دیده می‌شود؛‌ صنعتی که از کشت و تولید گیاه شروع و تا به مرحله فرآوری آن می رسد و نیاز به پیشرفت و گسترش بیشتری دارد، چراکه اعتقاد بر این است که این صنعت در کنار داروهای شیمیایی می‌تواند در ارتقاء سلامت مردم موثر باشد. برای بررسی جزئیات سرمایه‌گذاری در زمینه طرح توجیهی تولید و فرآوری گیاهان دارویی، با بهین صنعت یاب همراه باشید.

معرفی طرح توجیهی تولید و فرآوری گیاهان دارویی

کشور ایران یکی از بکرترین و مستعدترین مناطق برای پرورش و تولید انواع گیاهان دارویی است. در گذشته از این ظرفیت طبیعی که کارکردی بهداشتی– درمانی دارد، بهره برداری چندانی نمی شد، اما طی ۱۰ سال گذشته کشت، پرورش و تولید اقلام دارویی، بهداشتی و آرایشی، مکمل های دارویی و خوراکی رشد چشمگیری داشته و شرکت های داروسازی به این سمت گرایش پیدا کرده اند. از طرفی تولید و تجارت گیاهان دارویی در سال های اخیر باتوجه به مزایای بسیاری که دارد رقم قابل ملاحظه ای را به خود اختصاص داده است، براساس گزارش ایرنا و بانک جهانی، بازار تولید و مصرف گیاهان دارویی جهان در ۳ دهه اخیر از کمتر از ۵ میلیارد دلار به بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار رسیده است. این رقم تا سال ۲۰۵۰ میلادی به ۵۰۰میلیارد دلار خواهد رسید. این آمار گویای افق روشن گیاهان دارویی در صنعت داروسازی جهان است.

تنوع گونه‌های دارویی دارای ترکیبات ارزشمند، گیاهان دارای ارزش اقتصادی بالا مانند زعفران و گل محمدی، تنوع اقلیمی برای تولید انواع گونه‌های دارویی، نیروی انسانی و منابع انرژی ارزان از پتانسیل‌های مهم کشور جهت توسعه کشت و صنایع مرتبط با گیاهان دارویی است. توجه و گرایش به محصولات طبیعی منجر به توسعه استفاده صنایع مختلف غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی از گیاهان دارویی و سایر ترکیبات طبیعی در محصولات خود شد. امروزه بازار بزرگی در سطح جهان برای کاشت، داشت، برداشت و فرآیندسازی این گیاهان وجود دارد. به غیر از فواید پزشکی این گیاهان، اشتغالزایی و کارآفرینی مهم‌ترین جنبه مورد توجه در این بحث است. از کشت این گیاهان تا فرآوری و تبدیل آنها به داروهای گیاهی زمینه مساعدی برای ایجاد شغل فراهم می‌شود.

مزایا و کاربردهای محصول

گیاهان دارویی می‌توانند در سلامت و اقتصاد مردم کشور نقش موثری داشته باشند، بر اساس پژوهش‌های موسسات علمی، از کل ۸هزار گونه گیاهی شناخته شده در کشور، بیش از ۲ هزار و ۱۰۰ گیاه دارویی شناسایی شده است و واجد خواص دارویی می باشد که در اکثر نقاط ایران کشت می شود و  می‌تواند در صنایع داروسازی، عطری، آرایشی- بهداشتی، مکمل غذایی، رنگ‌دهنده، طعم‌دهنده، آفت‌کش، ادویه‌جات و سایر صنایع قابل استفاده باشد.

بررسی بازار طرح توجیهی تولید و فرآوری گیاهان دارویی

متاسفانه با وجود بازار ۱۰۰میلیارد دلاری کشت و فرآوری گیاهان دارویی در کشورهای جهان، در حال حاضر کشور ایران به رغم داشتن شرایط اقلیمی مناسب و تنوع گیاهی به مراتب بهتر از اروپا، سهم تجارت جهانی ایران از این بازار بزرگ کمتر از ۱۰۰میلیون دلار است.  این در حالی است که در داخل کشور نیز توجه به داروهای گیاهی قابل توجه نیست؛ زیرا سرانه مصرف سالانه گیاهان دارویی در ایران ۳۰گرم است، اما در چهار، پنج سال گذشته وضعیت بهتر شده و استقبال عمومی از این اقلام دارویی و خوراکی افزایش پیدا کرده است. این سرانه در اروپا ۹۰۰ و در کشور آمریکا در حدود ۲۵۰۰ گرم است.

سطح زیر کشت این گیاهان در کشور حدود ۸۰ هزار هکتار است که در برنامه جامعی که برای این منظور تهیه شده است مقرر شده است این عدد به ۲۰۰هزار هکتار برسد. این اعداد و ارقام نشان از توانمندی و ظرفیت بالای کشور دارد که تاکنون مغفول مانده ولی با اقدامات مناسبی که ظرف چند سال اخیر صورت گرفته این مقدار در حال افزایش است.تعداد واحدهای تولیدی در کشور که فقط به طور اختصاصی به تولید و فرآوری گیاهان دارویی بپردازند کم است که شاید به ۵۰ واحد برسد، بعضاً در برخی از واحدهای تولید دارو، بخش های مجزایی وجود دارد که به طور خاص در کنار مجموعه به تولید گیاهان دارویی می پردازد.

صادرات گیاهان دارویی، حالا کم کم به یکی از سودآورترین شاخه های اقتصاد کشاورزی تبدیل می شود. براساس پیش بینی فائو (سازمان جهانی خواربار و کشاورزی) حجم تجارت گیاهان دارویی تا  سال ۲۰۵۰ تا ۱۰۰برابر شده و به ۵ هزار میلیارد دلار می رسد. این موضوع در شرایطی رخ می دهد که موضوع درمان بدون عوارض شیمیایی در کشورهای صنعتی جهان به صورت جدی پیگیری می شود.

حدود ۵۰گونه مختلف گیاه دارویی با قابلیت صادرات در کشور وجود دارد، طبق آمار سایت سازمان خوار‌‌بار جهانی، رازیانه، بادیان، انیسون و گشنیز چهار قلم اصلی صادراتی گیاهان‌ دارویی ایران را تشکیل می‌دهند. همینطور صمغ‌های گیاهی و عصاره شیرین‌بیان از مهم‌ترین اقلام مورد علاقه این دو کشور اروپایی (ایتالیا و آلمان) در خرید از ایران است. به طور قطع صادرات گیاهان دارویی علاوه بر  ارزآوری خوبی که به همراه دارد سبب رونق این کسب و کار در کشور می شود.

خوشبختانه با گسترش روزافزون مصرف فرآورده های گیاهان دارویی و تمایل به استفاده از داروها با منشا گیاهی در جوامع جهانی و کشورهای توسعه یافته و از طرفی استفاده گسترده این محصول چه در صنعت داروسازی و چه در صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی، باتوجه به قابلیت هایی در کشور وجود دارد فرصت مغتنمی است تا به بهترین نحو ممکن برای رشد تولید و صادرات محصول مذکور تلاش کرد و حضورخود را در بازارهای جهانی بیش از بیش افزایش دهیم.

نیازمندی های اجرای طرح فرآوری گیاهان دارویی

برای شروع کار باید مجوزهای لازم را از چند نهاد اخذ کرد. این گونه فعالیت ها چون رابطه مستقیمی با سلامت و تندرستی افراد جامعه دارند سختگیری بیشتری در این خصوص می شود. اگر سرمایه گذاران قصد داشته باشند به صورت صنعتی و انبوه تولید داشته باشند، باید از وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (معاونت غذا و دارو) و وزارت جهادکشاورزی مجوزهای لازم را دریافت کنند.

مطالعات مالی و اقتصادی طرح توجیهی تولید و فرآوری گیاهان دارویی (اعداد و ارقام مربوط به سال ۹۶ می باشد)

هدف تولید گیاهان دارویی، همان‌گونه که از نام آن پیداست، تهیه محصولی است که درمانگر باشد، برای تولید ۱۰لیتر اسانس گیاه دارویی مریم گلی نیاز است تا حدود ۱۰تن از این محصول فرآوری شود که با تمام هزینه‌ها از ابتدای کاشت تا انتهای تولید اسانس در حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰میلیون تومان هزینه به همراه خواهد داشت، اما امکان تهیه اسانس سنتزی یا مصنوعی آنکه وارداتی و مضر و سرطان‌زا است هم با قیمت حدود ۵۰میلیون تومان وجود دارد.

بسته به نوع گیاه پرورشی هزینه‌های تولید متفاوت است، مثلاً برای کشت بادرنجبویه در یک هکتار نیاز به تهیه ۱۲۰هزار نشا با قیمت هر عدد ۷۰تومان وجود دارد درحالی‌که برای کشت هر هکتار به‌لیمو ۷۰ هزار نشا نیاز است که هر کدام بین ۴۵۰ تا ۶۰۰تومان قیمت دارند.

به صورت تقریبی سرمایه اولیه برای شروع به کار یک مزرعه گیاهان دارویی عددی بین ۲۰ تا ۷۰میلیون تومان است. بازگشت سرمایه تولید گیاهان دارویی حداقل روی کاغذ قابل توجه است. به‌عنوان مثال یک هکتار به ‌لیمو از سال دوم در چهار برداشت در حدود ۳/۵ تا ۴تن محصول تولید می‌کند که با توجه به قیمت هر تن آن‌که حدود ۷۵میلیون تومان است، حدودا ۳۰۰میلیون تومان نصیب تولیدکننده می‌شود. جهت تهیه مطالعات امکان سنجی مستند، به روز و قابل دفاع طرح توجیهی تولید و فرآوری گیاهان دارویی با شرکت بهین صنعت یاب تماس حاصل نمایید.