تولید پرلیت؛ طلای سفید هزار کاره
بزرگ‌ترین معادن پرلیت که به طلای سفید هم شهرت دارد در آمریکا و ایران قرار دارد بنابراین با برنامه‌ریزی مناسب می‌توان از این ماده معدنی به‌عنوان یک عامل موثر در رشد صادرات غیر‌نفتی به‌خوبی بهره جست این درحالی است، که در شرایط فعلی به دلیل عدم تعریف کاربرد‌های مناسب و تبلیغات صحیح این صنعت روزهای خوبی را سپری نمی‌کند.
صنعت تولید پرلیت در کشور با وجود رشد چشمگیر در سال‌های اخیر همچنان نتوانسته جای خود را در میان صنایع دیگر باز کند. به گفته کارشناسان این صنعت، بیش از 3000 نوع کاربرد تعریف شده برای این ماده معدنی وجود دارد که در ایران تنها از بخش اندکی از آن در صنایع ساختمانی و کشاورزی استفاده می‌شود. کاربرد‌های متنوع پرلیت در صنایع مختلف این امکان را به سرمایه‌گذاران می‌دهد که باکمی خلاقیت، در نظر گرفتن نیاز‌های بازار و تبلیغات مناسب، سود‌آوری مناسبی را برای خود رقم بزنند.
جالب اینکه بزرگ‌ترین معادن این ماده معدنی که به طلای سفید هم شهرت دارد در آمریکا و ایران قرار دارد بنابراین با برنامه‌ریزی مناسب می‌توان از این ماده معدنی به‌عنوان یک عامل موثر در رشد صادرات غیر‌نفتی به‌خوبی بهره جست. این درحالی است که در شرایط فعلی به دلیل عدم تعریف کاربرد‌های مناسب و تبلیغات صحیح این صنعت روزهای خوبی را سپری نمی‌کند اما همواره به‌عنوان یک فرصت بالقوه برای سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران مطرح است. از‌این‌رو در این فرصت به بررسی جنبه‌های مختلف سرمایه‌گذاری در این ماده معدنی می‌پردازیم.
شرایط تولید و امکانات لازم
پرلیت نوعی سنگ شیشه‌ای آتشفشانی با ترکیب سیلیکات آلومینیم است که به دلیل فعالیت‌های آتشفشانی دارای آب ماگمایی می‌باشد وجه تمایز آن با سایر سنگ‌ها در این است که در اثر حرارت بالا تا حداکثر 1200 درجه سانتیگراد به سرعت منبسط شده و در اثر شوک حرارتی بسته به نوع ترکیب سنگ اولیه از 4 تا 20 برابر افزایش حجم یافته که همانند دانه‌های ذرت شکفته و بصورت حباب‌های ریز شیشه‌ای مانند در می‌آیند و به ماده‌ای با وزن مخصوص بسیار پایین (150 – 75 کیلوگرم بر متر مکعب) تبدیل می‌شود. پرلیت با ترکیب اسیدی تا حد واسط است که در محیط آب و یا مرطوب تشکیل می‌شود. پرلیت دارای بافت شیشه‌ای است و به سبب همراه داشتن آب، اشکال کروی در آن ایجاد شده است و ذخایر انبوهی درجنوب استان اردبیل نیز وجود دارد. بزرگ‌ترین معادن پرلیت در ایران و آمریکا قرار دارد. پرلیت خام در صنایعی همچون سرامیک، سانیره‌ها، ساخت الکترود، تهیه سیمان، مواد منفجره، متالوژی، تولید زئولیت مصنوعی، فیلتر و صافی و ساخت فیبر شیشه‌ای کاربرد دارد. به عقیده کارشناسان، بهترین نوع پرلیت دنیا در ایران یافت می‌شود از‌این‌رو لزوم توجه به استخراج و تولید این ماده معدنی و استفاده از آن در صنایع دیگر به روشنی مزیت‌هایی را برای اقتصاد کشور به دنبال خواهد داشت. بیشترین معادن پرلیت شناخته شده در ایران در تبریز و لرستان قرار دارد.
از‌این‌رو برای سرمایه‌گذاری دراین صنعت شهر‌های اطراف این معادن بیشترین مزیت را دارند و مهمترین دلیل برای این توصیه چگالی پایین و سبک بودن این ماده معدنی و در نتیجه هزینه‌های بالای حمل آن است. در فرآیند تولید پرلیت مهمترین عامل، آشنایی با شیوه‌های تولید و دانش فنی به منظور فرآوری آن با دانه‌بندی‌های مناسب جهت کاربرد در صنایع مختلف است.
به‌طور‌کلی سرمایه‌گذاری در صنعت پرلیت به سه بخش کلی شامل سرمایه‌گذاری در استخراج پرلیت، سرمایه‌گذاری در فرآوری و دانه‌بندی پرلیت خام و بالاخره سرمایه‌گذاری در محصولات کاربردی از پرلیت فرآوری شده در صنایع مختلف تقسیم‌بندی می‌شود که برای ورود به هر بخش سرمایه‌گذاری متفاوتی را می‌طلبد. سرمایه‌گذاری در استخراج پرلیت در شرایط فعلی که تولید پرلیت خام در کشور بیش از نیاز بازار است پیشنهاد نمی‌شود.
بنابراین بهتر است در دو بخش دیگر کار سرمایه‌گذاری کنید. برای سرمایه‌گذاری در فرآوری پرلیت به سرمایه‌ای در حدود 700 میلیون تومان نیاز دارید. از این مبلغ 250 تا 300 میلیون برای تجهیز خط تولید کارخانه است، حدود 300 میلیون هم برای اجرای عملیات ساختمانی نیاز دارید، مابقی سرمایه را هم باید برای تامین مواد اولیه و سرمایه در گردش کار درنظر بگیرید. مهمترین فضای سرمایه‌گذاری در صنعت پرلیت در تولید محصولات کاربردی از پرلیت است که می‌توان با برنامه‌ریزی مناسب آینده خوبی را برای آن متصور بود.
به دلیل گستردگی حوزه فعالیت در این بخش نمی‌توان در رابطه با سرمایه‌گذاری در این زمینه سخنی به میان آورد. اما آنچه کارشناسان به آن اعتقاد دارند سطوح مختلف سرمایه‌گذاری در این بخش است که سرمایه‌گذاران مختلف با سطوح سرمایه‌گذاری 200 میلیون تا 100 میلیارد تومان می‌توانند در صنایع کاربردی پرلیت در ایران وارد شوند. توصیه «بهین صنعت یاب» به شما سرمایه‌گذاری در فرآوری و تولید چندین نوع محصول است که به این ترتیب میزان ریسک سرمایه‌گذاری شما تا حد زیادی کاهش خواهد یافت.
در رابطه با سود‌آوری سرمایه‌گذاری در این صنعت نکته مهم این است که در حال حاضر کاربرد‌ها و تولیدات حاصل از پرلیت در بازار ایران شناخته شده نیست، به همین دلیل باید راه دشواری برای تغییر ذائقه مردم پیمود اما آنچه مسلم است در صورت بازاریابی و تبلیغات مناسب این محصول می‌تواند جای خود را در بازار باز کند و سود‌آوری بالایی را برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته باشد.
شرایط بازار و سود احتمالی
کاربرد‌های متنوع طلای سفید در صنایع خودروسازی، صنایع نظامی، صنایع ساختمانی به‌عنوان عایق‌های حرارتی صوتی در قطعات پیش‌ساخته، بتن، تولید موزاییک، نمای خارجی ساختمان، سرامیک، گچ کاری و نمای داخلی ساختمان، صنایع شیشه‌سازی، خوراک دام، کشت هیدرو پونیک، باغبانی، به‌عنوان آفت کش در کشاورزی، ساینده‌ها، صنایع رنگ‌سازی، ژئولیت مصنوعی، سیمان و بتن، آجر‌های عایق صوتی، مجسمه‌سازی و… دلیل محکمی برای سرمایه‌گذاری در تولیدات کاربردی این صنعت است اما در ایران از این ماده معدنی بسیار جذاب تنها در صنایع ساختمانی و کشاورزی آن هم در سطح محدود استفاده می‌شود، به همین دلیل اغلب کارخانه‌های تولید پرلیت در ایران طی سال‌های اخیر وضعیت خوبی را سپری نکرده‌اند.
در حال حاضر شرایط سرمایه‌گذاری در این صنعت مناسب است اما کسانی که قصد ورود به این بازار را دارند باید با انجام مطالعات امکان‌سنجی و مطالعه بازار درست درک مناسب از وضعیت بازار کسب نمایند و آنگاه با تبلیغات مناسب وارد بازار شوند.
به دلیل اینکه این ماده معدنی کاربرد‌های بسیار متنوعی دارد و بسیاری از کاربرد‌های آن در ایران شناخته شده نیست بنابراین بازار خوبی برای این صنعت وجود دارد. با ورود سرمایه‌گذاران جدید به این بخش و سرمایه‌گذاری در تولید محصولات جدید قطعا چشم‌انداز آینده بازار طلای سفید بسیار روشن خواهد بود.
در شرایط فعلی کارخانه‌های تولید پرلیت وضعیت مناسبی ندارند و مهمترین مشکل در شکل‌گیری این وضعیت هزینه‌های بالا برای حمل این محصول است که تا حد زیادی صرفه‌های اقتصادی این محصول را زیر سوال می‌برد. بنابراین یک راهکار موثر برای حل این مشکل نزدیکی کارخانه‌های فرآوری به معادن است.
استفاده از خط تولید نامناسب و مواد اولیه با‌کیفیت پایین یکی دیگر از دلایل افت بازار این محصول است و باید در این زمینه با دانش فنی و سرمایه بالاتری وارد شد. اکثر کسانی که وارد این صنعت می‌شوند به دلیل نداشتن اطلاعات فنی و سرمایه مناسب خط تولید‌های ارزان‌قیمت را انتخاب می‌کنند و در دانه‌بندی‌های مناسب نمی‌توانند درست عمل کنند. از سوی دیگر بیشتر کاربرد‌های پرلیت در ایران شناخته شده نیست و این امر محدودیت‌هایی را در توسعه این بازار ایجاد کرده است.
در سال‌هایی که از شناسایی و تولید این ماده معدنی می‌گذرد تنوع محصولات تولیدی و کاربرد‌های آن در صنایع مختلف به اندازه کافی رشد نداشته و این موضوع در افت بازار موثر بوده است.
مهمترین مصارف پرلیت
از مهمترین ویژگی‌های پرلیت منبسط می‌توان سبکی وزن، رنگ سفید، سطح خارجی زیاد، عایق صوت، عایق حرارت، پایدار در برابر مواد شیمیایی، مقاومت بالا در برابر آتش (نسوز)، تخلخل بالا، دارا بودن حالت خنثی، استرلیزه و عاری از ناخالصی‌های ارگانی را نام برد.
بطور کلی درصد مصرف در صنایع مختلف به ترتیب به شرح ذیل می‌باشد:
1- در صنایع ساختمان‌سازی 45%
2- در صنایع غذایی (فیلتراسیون تصفیه آب و آبمیوه‌گیری و روغن‌های خوراکی و صنایع قند و شکر) 39%
3- درکشاورزی و زراعت و باغبانی و گلخانه و تولید انواع کود 14%
4- در پرورش دام و طیور 1%
5- در دیگر صنایع مانند صنایع فولاد، عایق و نسوز، نفت و پتروشیمی، نظامی، رنگ، چسب، رزین، پركننده و غیره 0.5%
توصیه کارشناسان بهین صنعت یاب
سرمایه‌گذاری در هر بازاری اقتضائات خاص خودش را دارد اما کارخانه‌های فرآوری و تولید محصولات پرلیتی باید نزدیک‌ترین نقطه به معادن باشند تا به این ترتیب هزینه‌های حمل تا حد زیادی کاهش یابد. همانطور که گفته شد استان اردبیل به دلیل وجود ذخایر انبوه می‌تواند محل مناسبی جهت راه‌اندازی پروژه باشد پرلیت به دلیل چگالی پایین و وزن سبکی که دارد هزینه‌های حمل بالایی نیز دارد بنابراین به‌صرفه نیست که کارخانه فرآوری و محصولات کاربردی دیگر آن دور از معادن احداث شود.
توجه به دانش فنی و راه‌اندازی واحد تحقیق و توسعه در کنار فعالیت تولیدی یکی از الزامات ورود به این صنعت است بنابراین سرمایه‌گذاران باید این نکته را مدنظر قرار دهند. در حال حاضر فرآوری پرلیت خام در کشور به‌صرفه نیست و اگر سرمایه‌گذاری قصد ورود به این بخش را دارد باید در کنار فرآوری پرلیت خام آن را به محصولی کاربردی مانند بلوک سبک یا آجر‌های با خاصیت عایق‌های حرارتی و... تبدیل کند یا مثلا در بسته‌بندی‌های کوچک برای استفاده در صنایع باغبانی و تولید گل و گیاهان زینتی به کار گیرد.
منبع: واحد تحقیقات سرمایه‌گذاری بهین صنعت یاب
