پرورش ماهی در قفس
یکی از روش‌های موثر که این روزها در بسیاری از کشورهای دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد پرورش ماهی در قفس است كه در این روش ماهی محصور در یك قفس در منابع آبی پرورش داده می‌شود و ماهی درون یك قفس یا سبد قرار می‌گیرد و آب به صورت آزاد بین منبع آبی و قفس در جریان است.
امروزه پرورش ماهی در قفس هم مورد توجه محققین و هم پرورش دهندگان قرار گرفته است. عواملی مانند افزایش مصرف جهانی ماهی، کاهش صید ماهیان دریایی و سودآور و اقتصادی بودن باعث شده که توجه به پرورش ماهی در قفس افزایش یابد. صید و پرورش ماهی به روش‌های قدیمی علاوه بر سختی کار، نیازمند به فضاهای خاص بوده و هزینه تمام شده بالا باعث می‌گردد که تولیدکننده و مصرف کننده هر دو ناراضی باشند. از این رو است که به وجود آوردن راهکارهای جایگزین می تواند برای رفع این مشکلات چاره‌ساز باشد که از آن جمله می توان به استخرهای پرورش ماهی در قفس اشاره کرد. با بهین صنعت یاب همراه باشید.
معرفی طرح
بطور كلی پرورش ماهی با هدف تولید اقتصادی تحت چهار سامانه انجام می‌شود كه شامل پرورش در استخرهای رو باز خاكی و پرورش در استخرهای سرپوشیده گلخانه‌ای، در تانك و یا در قفس است. پرورش ماهی در قفس سامانه‌ای است كه ماهی، محصور در یك قفس در منابع آبی پرورش داده می‌شود. در این روش ماهی درون یك قفس یا سبد قرار می‌گیرد و آب به صورت آزاد بین منبع آبی و قفس در جریان است.
چشم انداز توسعه طرح
ترویج صنعت پرورش آبزیان در قفس می‌تواند شامل آبزیان حلال با هدف بازارهای داخلی و کشورهای مسلمان باشد، در عین حال بسیاری از گونه‌های غیر ماکول نیز با اهداف صادراتی می‌توانند در این صنعت جایگاه داشته باشند. روند منظم و قابل برنامه‌ریزی تولید محصول به روش Cage Culture می‌تواند صنایع متعددی مانند کنسروسازی، تولید پودر، بسته‌بندی و فیله‌کنی را به خوبی تغذیه نموده و بازدهی این صنایع را به حداکثر برساند. به بیان دیگر، این روش می‌تواند سنگ بنای ایجاد مجتمع‌ها و یا خوشه‌های شیلاتی شده و از نوسانات رایج در روش صید سنتی در امان باشد.
قابلیت دیگر روش Cage Culture اشتغالزایی آن بوده که به ویژه در مناطق محروم و توسعه نیافته می‌تواند برای گروه‌های بزرگی از مردم شغل و رفاه تامین کند. همچنین این روش می‌تواند جایگزین خوبی برای روش‌های منسوخی نظیر صید پره و یا استفاده از قایق‌ها و لنج‌های نامطمئن باشد.
پرورش ماهی در قفس مانند هر کسب و کار دیگر دربرگیرنده الزامات، ظرفیت‌ها و فرصت‌هایی است که مدیریت این موارد می‌تواند ضامن موفقیت طرح باشد. با توجه به ابعاد و ویژگی‌های طرح می‌توان آن را به صورت نامحدود گسترش داد و پیوند ساختاری از طریق نقاط تماس متعددی با کسب و کارهای دیگر ایجاد کرد.
مزایای پرورش ماهی در قفس در منابع آبی
کاهش هزینه نسبت به پرورش ماهی در استخرهای خاکی یا سیستم‌های مدار بسته، مدیریت آسانتر و کم هزینه‌تر، سهولت در مشاهده و بررسی میزان تغذیه ماهی و سلامت آنها، سهولت و اقتصادی بودن درمان بر علیه انگل ها و بیماری ها، در مقایسه با استخرهای خاکی و سیستم های مدار بسته به سرمایه گذاری کمتری نیاز دارد. از همه منابع آبی از قبیل دریا، دریاچه، استخرهای ذخیره، استخر، چشمه‌ها و نهرها، رودخانه‌ها كه از آن در مصارف دیگر بهره‌برداری نمی‌شود می‌توان استفاده نمود. در هنگام نصب قفس در استخر پرورشی می توان از استخر برای پرورش گونه های دیگر آبزی استفاده نمود، در صورت بروز آلودگی های محیطی و یا وجود مواد معلق که برای قفس مشکل ساز می باشد می توان قفس را جابجا نمود.
گونه های پیشنهادی
:: شانك sea bream
:: سی باس آسیایی (lates calcarifer) sea bass
:: سوكلا cobia
:: حلوا pompano
:: سرخو snapper
:: شوریده croacker
:: خرگوش ماهی rabbitf ish
وضعیت بازار
آمار و اطلاعات جهانی حاکی از آن است که تقاضا براي مصرف آبزیان در سراسر دنیا رو به افزایش است، در کشور ما نیز به دلیل محدودیت منابع آبی در آب‌هاي داخلی و کاهش صید برخی از گونه‌هاي دریایی، پرورش ماهیان و دیگر آبزیان دریایی به عنوان راهکار مطمئن و مقرون به صرفه در تامین پروتئین مورد نیاز این روش می تواند جایگزین مناسبی باشد.
عواملی از قبیل افزایش مصرف آبزیان در بین عامه مردم و كاهش ذخایر طبیعی برخی از گونه‌ها، كمبود و محدودیت منابع و كاهش در آمد و ارزش اقتصادی تولید در استخرهای خاكی موجب شده است تا پرورش دهندگان شیوه‌های سنتی را احیا كنند و انگیزه قوی در تولید كنندگان برای تولید ماهی در قفس به وجود آمده است. صنعت آبزی پروری به سرعت رو به توسعه است بطوریكه در آینده می‌تواند جایگزین مناسبی برای بهره برداری مستقیم از ذخایر طبیعی بشمار آید. پرورش در قفس فرصت مناسبی است تا مزرعه داران از آبی كه برای سایر فعالیت ها محدویت استفاده دارد و یا آنكه از آن بهره‌برداری نمی‌شود استفاده نمایند.
مهمترین اطلاعات مربوط به بازار طرح به شرح ذیل می باشد:
مصرف كنندگان عمده: صنايع غذايي و خانوار
ميزان تقاضا (حال حاضر): به گفته‌ی رئیس موسسات تحقیقات شیلات سرانه مصرف ماهی و انواع آبزیان در ایران ۹.۲ کیلوگرم است فاصله آن با متوسط مصرف جهانی، ۱۰ کیلوگرم است.
ميزان تقاضا (سال‌هاي آتي): پيش‌بيني شده‌است تا پايان برنامه پنجم توسعه مصرف سرانه به 13.2 كيلوگرم برسد.
براي تحقق اين موضوع توليد سالانه ماهي دركشور بايد سالانه 376هزارتن افزايش يابد. حال اگر 50% اين عدد محقق شود پيش‌بيني تقاضاي ماهي در كشور حدود 180هزارتن در سال خواهد شد.
روش تولید و تکنولوژی مورد نظر
در اين روش گونه‌هايي از ماهيان با بازار پسندي زياد شامل سوكلا، هامور، صبيتي و راشگو كه در درياي عمان وجود دارند انتخاب و بچه‌ماهي 2 تا 3 گرمي از مراكز تكثير ذاخلي يا خارجي تامين و در ساحل در مراكز به وزن رساني به وزن 15 تا 20 گرم رسانده مي‌شوند و سپس در قفس‌هايي (10قفس) از جنس پلي‌اتيلن گرد تقويت شده (به قطر 20متر) ذخيره سازي مي‌شوند. در اين طرح امكان غذادهي اتوماتيك و دستي وجود دارد.
شاخص های مالی طرح
بر اساس مطالعات انجام شده واحد تحقیقات سرمایه‌گذاری بهین صنعت یاب، برای ایجاد یک واحد پرورش ماهی در قفس به ظرفیت ۲۵۰ تن در سال به ۳ میلیارد تومان سرمایه اولیه نیاز دارید. برای این منظور زمینی به مساحت ۱۰ هزار متر مربع مورد نیاز می‌باشد.
پتانسیل تولید در خلیج فارس
سواحل استان هرمزگان:
در اين استان مناطق ساحلي كوهستك، جزيره لارك (شمال، شمال غربي و شمال شرقي)، جزيره هنگام، جزيره قشم (جنوب شرقي)، جزيره فارو، جزيره كيش، جزيره هندورابي، بندرچارك، گرزه، حسينه، شيرويه، مقام، بندر جواد الائمه مناسب پرورش ماهي در قفس بوده و قفس هایی از جنس پلي اتيلن با مقاومت در برابر امواج 6 متري مي تواند مورد استفاده قرار گيرد.
پتانسیل تولید در دریای عمان:
در سواحل درياي عمان بر اساس بررسی و ارزیابی‌های صورت گرفته در خصوص وضعيت بستر دريا، درجه حرارت اعماق مختلف آب، جهت و جريان با د و ارتفاع امواج و با وجود بادهای موسمي در منطقه، نياز به استقرار قفس هاي مقاوم به شرايط نامساعد و استقرار در مكان هاي با عمق فراتر از 30 متر وجود دارد.
منبع: واحد تحقیقات سرمایه‌گذاری بهین صنعت یاب
