گزارشی از سرمایه گذاری در دو بخش روبه رشد

کلاف اول: تولید روغن زیتون

زیتون و فرآوردههایی که از این میوه سبز به دست می آید، سال های زیادی است که به سبد مصرفی خانوارها اضافه شده است. توصیه های پزشکی و تبلیغاتی که در این زمینه وجود دارد، بر این امر تاثیرگذار بوده است. این شرایط در حالی است که هنوز بخش زیادی از جامعه به این میوه و فرآورده های آن دسترسی ندارند. قیمت بالای زیتون، روغن زیتون و کنسرو زیتون مهم ترین دلایل این امر هستند.

مواردی از این دست موجب شده واردات قابل توجهی در این زمینه انجام شود چون میزان زیتون تولیدی در ایران جوابگوی بازار نیست. همین امر دست سوداگران کنسرو و روغن زیتون را باز گذاشته تا کالایی با کیفیت نامرغوب را راهی بازار کنند.

در این گزارش، گفت وگو با احمد بلندنظر، رئیس شورای ملی زیتون ایران، بازار زیتون، حجم واردات، میزان زیتون مورد نیاز در ایران، سرانه مصرف و دلایل کمبود زیتون در کشور را بررسی کردهایم.

تولید سالانه زیتون در ایران به طور کلی و از همه درختان مثمری که خزان ندارند و در تمام طول سال مثمر هستند، در سال های آور، حدود 100هزار تن به طور سالانه است و در سال ناآور 40درصد کمتر و حدود 60هزار تن در سال است.

ظرفیت کارخانجات روغن کشی زیتون در ایران حدود 148هزار تن میوه است، ولی حتی در سال های آور، بیش از 40هزار تن میوه مخصوص روغن کشی تولید نمی شود. این مقام مسئول در ادامه اضافه می کند که تولید میوه زیتون ویژه کنسرو در ایران بیش از میوه زیتون مخصوص روغن کشی است.

در حالی که در نگاه نخست و با برنامه ریزی هایی که شده بود، قرار بر این بوده که روغن زیتون بخشی از روغن مورد نیاز جامعه را تأمین کند؛ یعنی 80درصد زیتون ها برای روغن کشی و تنها 20درصد برای کنسرو زیتون باشد اما در حال حاضر شرایط کاملاً برعکس شده است و این میوه های ویژه کنسرو هستند که درصد عمده زیتون تولیدی در ایران را به خود اختصاص داده اند.

واردات 36میلیون یورویی و سرانه مصرف 200 گرمی

با وجود کمبودهایی که در زمینه زیتون های ویژه روغن کشی در ایران وجود دارد تقریباً هیچ فروشگاهی را نمی توان یافت که از روغن زیتون خالی باشد. دلیل این امر هم برمی گردد به واردات این خوراکی محبوب در بازار.
بلندنظر در این ارتباط می گوید: سالانه بیش از 12هزار تن روغن زیتون وارد کشور می شود. قیمت روغن زیتون هم براساس قیمت جهانی محاسبه می شود که هر کیلو 3یورو قیمت گذاری میشود و با این حساب واردات سالانه روغن زیتون، 36میلیون یورو ارزبری دارد. کشورهایی مانند اسپانیا، ایتالیا، ترکیه، تونس و… صادرکننده عمده روغن زیتون به ایران هستند.

مصرف روغن زیتون در ایران از سرانه بسیار ناچیزی برخوردار است و تنها 200گرم برای هر ایرانی است. از طرفی اما و اگرهای زیادی در مورد سایر روغن های خوراکی وجود دارد و پیوسته مردم به مصرف روغن  زیتون تشویق می شوند. در این میان قیمت بالای روغن زیتون و عدم تطابق هزینه های خرید آن با وضعیت مالی بخش زیادی از جامعه موجب شده تا چنین سرانه قابل تاملی در ایران ایجاد شود.

در حالی که به گفته بلندنظر، سرانه مصرف سالانه روغن زیتون در کشورهای زیتون خیزی چون یونان 24کیلوگرم، در سوریه 27کیلوگرم، ایتالیا 14کیلوگرم و در اسپانیا 12/5کیلوگرم است. بنابراین با این آمار، سرانه مصرف این روغن سالم در ایران نگران کننده است.

400هزار تن، زیتون مورد نیاز روغن کشی

بلندنظر می گوید اگر بخواهیم روغن مورد نیاز کشور را در ایران تولید کنیم، باید سالانه بین 400 تا 500هزار تن میوه زیتون ویژه روغن کشی در ایران تولید شود. البته میوه های زیتون ویژه روغن کشی هم دارای درصدهای متفاوتی از روغن هستند. این درصد برای بعضی از زیتون ها به 18درصد میرسد و برای بعضی از آنها تا 13درصد هم افت می کند.
بنابراین نیاز کشور ما حدود 500هزار تن زیتون با بیش از 18درصد روغن است. وی همچنین اشاره می کند تنها بخشی از زیتون های مناطق شمالی کشور تا 18درصد و حتی 20درصد خواص روغنی دارند، اما در مناطق جنوبی، زیتونها تا 13درصد حاوی روغن هستند.

وی می افزاید: اگر شرایط تولید این حجم از میوه های زیتون ویژه روغن کشی را داشته باشیم، ایران میتوان به کشوری عمده در زمینه صادرات روغن زیتون نیز تبدیل شود که هم زمینه های اشتغال و هم ارزآوری را فراهم می کند، اما در شرایط فعلی و با وجود شرایط نامساعد آب و هوایی در ایران و کمبود آب در ایران، عدم توجه جدی وزارت جهاد کشاورزی به این عرصه، چنین مشکلی به راحتی قابل حل نیست و عزم و اراده همگانی و ملی را می طلبد.

مصرف روغن زیتون در ایران از سرانه بسیار ناچیزی برخوردار است و تنها 200گرم برای هر ایرانی است. از طرفی اما و اگرهای زیادی در مورد سایر روغن‌های خوراکی وجود دارد و پیوسته مردم به مصرف روغن‌ زیتون تشویق می‌شوند.

کلاف دوم: پرورش بوقلمون گوشتی و تخم گذار

پرورش بوقلمون در کشور طی سالهای اخیر از جایگاه ویژهای برخوردار شده و هرساله بر تعداد پرورش دهندگان و همچنین استقبال کنندگان از گوشت آن افزوده می شود و این استقبال ناشی از مزیت های گوشت بوقلمون است.

مزایای استفاده از گوشت بوقلمون

از مزایای استفاده از این نوع گوشت می توان به بالا بودن فسفر که قابل رقابت با میگو است، پروتئین حدود 28 درصد که بیش از میزان پروتئین در سایر گوشت ها می باشد همچنین مقدار اوره و اسیداوریک پایین درگوشت این پرنده نام برد.

عضلات تشکیل دهنده اندامها در گوشت بوقلمون از میزان چربی میان بافتی کمتری تشکیل یافته که به همین منظور برای افراد چاق می تواند مفید باشد و عدم استفاده و یا استفاده کم از انواع مختلف آنتی بیوتیکها و مواد افزودنی در مراحل پرورش، گوشت این پرنده را از کیفیت مطلوبی برخوردار میسازد.

گوشت بوقلمون دارای ویتامین های گروه B ، D  و C  همراه با سلنیوم، کلسیم، فسفر، پتاسیم و روی بوده و بنابه اعتقادی در درمان بیماریهای پروستات و رشد کودکان موثر می باشد.

تولید بوقلمون در ایران و جهان

در حال حاضر حدود 300 واحد فعال بوقلمون در کشور موجود است که سالانه با پرورش 2 میلیون قطعه بوقلمون بیش از 20 هزار تن گوشت تولید و وارد سبد خانوار هموطنان میشود. صنعت بوقلمون در دنیا از رشد بسیار مطلوبی برخوردار بوده بطوریکه در حال حاضر تولید گوشت بوقلمون درجهان حدود 5 میلیون و 500 هزار تن در سال می باشد که 50 درصد آن توسط کشور آمریکا تولید می شود.

آمریکا در رأس تولیدکنندگان بوقلمون دنیا قرار دارد که دارای تولید گوشتی معادل سه میلیون و 400 هزار تن در سال است و میانگین مصرف آن نیز 7 کیلو و 250 گرم برآورد شده است و سپس اتحادیه اروپا با تولید 2 میلیون تن و سرانه مصرف حدود 3 کیلو و 800 گرم قرار گرفته است. قاره آفریقا با تولید 160 هزار تن، کل آسیا با تولید 120 هزار تن و کل قاره اقیانوسیه با حدود 20 هزار تن در رده‌های بعدی تولید گوشت بوقلمون قرار دارند.

مصرف گوشت بوقلمون در اروپا 11 برابر ایران

لاشه بوقلمون با کم کردن استخوان، حدود 75 درصد گوشت خالص دارد. بوقلمون تنها پرنده‌ای است که دو نوع گوشت قرمز و سفید دارد و گوشت قرمزش قابل قیاس با گوشت گوسفند است و گوشت سفید آن گوشتی رژیمی با 28 درصد پروتئین است.

پس گذشت 12سال که از عمر صنعت پرورش بوقلمون در کشور، سرانه مصرف این محصول با سرانه مصرف جهانی فاصله زیادی دارد. به دلیل قیمت مناسب و پروتئین بالا، گوشت بوقلمون می‌تواند جایگزین بسیار مناسبی برای گوشت قرمز باشد، با وجود 300 واحد پرورش بوقلمون در کشور، سرانه مصرف سالانه گوشت بوقلمون 350 گرم است. درحالیکه سرانه مصرف گوشت بوقلمون در اتحادیه اروپا حدود 5 کیلوگرم و در آمریکا حدود 8 کیلوگرم است.

تولید گوشت بوقلمون در دنیا حدود پنج میلیون و 750 هزار تن است و متوسط سرانه مصرف دنیا نیز زیر یک کیلوگرم برآورد شده است. سرانه مصرف هر ایرانی حدود 350 گرم در سال 92 برآورد شد که به‌نظر می‌رسد به سمت میانگین جهانی در حال پیشروی هستیم.

تکميل بودن صنايع جانبي در کنار توليد بوقلمون، صنايع پايين دستي شامل کشتارگاهها، واحد بسته بندي صنعتي، حمل و نقل، فروشگاه هاي زنجيره اي و سازمان ميوه و تره بار و واحدهاي بالادستي شامل واحد جوجه کشي و پرورش مادر در کشور، در کشور موجود است که البته بايد از طرف دولت مورد حمايت بيشتري قرار گيرد.

به کانال بهین صنعت یاب در تلگرام بپیوندید.