هتل بیمارستانی که نداریم
براساس تعریف سازمان جهانی گردشگری، گردشگری پزشکی یعنی سفر به منظور درمان بیماری‌های جسمی یا انجام نوعی از عمل‌های جراحی زیر نظر پزشکان در بیمارستان‌ها یا مراکز درمانی. گردشگری پزشکی از زیرشاخه‌های گردشگری سلامت است که از اوایل سال ۱۹۹۰ میلادی نیز در جهان رایج شد.
گردشگری سلامت در ایران نیز دارای تاریخچه نه چندان بلندی است. در سال ۸۲ برای نخستین بار گردشگری درمانی در گردشگری ایران از سوی وزارت بهداشت مورد توجه قرار گرفت که بیشتر با هدف اشتغالزایی برای دانش‌آموختگان پزشکی به این مبحث پرداخته شد، و بعدها رونق گردشگری درمانی نیز به این هدف اضافه شد اما کم‌کم از سال ۸۳ و درست پس از ادغام سازمان میراث فرهنگی و سازمان ایرانگردی و جهانگردی گردشگری درمانی به صورت مستقل در ایران ایجاد شد و مورد توجه بیشتری قرار گرفت. به گفته کارشناسان، ایران جذابیت‌های بسیاری برای این نوع گردشگری دارد که درصورت اصلاح زیرساخت‌ها و فراهم کردن امکانات لازم برای گردشگران سلامت می‌تواند رونق خوبی را به همراه داشته باشد. ایجاد هتل-بیمارستان یکی از همین امکانات است که باید فکری به حال آن کرد.
طرحی جامع در میراث فرهنگی
گردشگری سلامت یکی از انواع گردشگری است که به ۳ شاخه مجزا تقسیم می‌شود؛ گردشگری تندرستی که به معنای مسافرت به دهکده‌های سلامت و چشمه‌های آب معدنی بدون دخالت پزشک است، گردشگری درمانی که در آن از آب‌های معدنی، نمک، لجن‌های طبیعی، مناطق آفتاب‌گیر و… تحت نظارت و مداخله پزشک استفاده می‌شود و گردشگری پزشکی که به منظور درمان بیماری و انجام جراحی زیر نظر پزشکان در مراکز درمانی سفر بیمار آغاز می‌شود.
تهیه طرح جامع گردشگری سلامت از جمله اقدامات انجام شده در مجموعه ستاد گردشگری سلامت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است که با هدف سیاست‌گذاری‌های کلان در زمینه گردشگری درمانی، استفاده از ظرفیت‌های بالقوه نظام بهداشت و درمان، ایجاد امکانات قوی بازاریابی بین‌المللی به منظور توسعه و تجهیز گردشگری درمانی و… تهیه و تدوین شد.
ستاد گردشگری سلامت همچنین طرح جامع «ایمنی پزشکی گردشگری» که براساس قطعنامه نهمین اجلاس سازمان جهانی گردشگری تدوین شده است را نیز در دستور کار خود دارد. انجام مطالعات درباره مراکز آب درمانی و تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری برای ساخت این مراکز، از دیگر برنامه‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری است، مشخصات آب‌های درمانی نیز در حال جمع‌آوری است که در قالب کتابی تدوین خواهد شد.
جاذبه های ایران در گردشگری درمانی
یکی از جاذبه‌ها و امتیازات ایران برای گردشگری درمانی در حوزه آب است، به‌طوری‌که در حال حاضر بیش از هزار چشمه آب معدنی شناسایی شده است. به گفته مسئولان سالانه ۲۰هزار گردشگر از حاشیه خلیج‌فارس و عراق، به قصد درمان به شهرهای مختلف ایران سفر می‌کنند. درمان بیماری‌هایی نظیر ناباروری، جراحی پلاستیک و زیبایی و همچنین کاشت دندان و جراحی لثه، مهم‌ترین جاذبه‌های درمانی ایران برای خارجی‌ها است و بیشتر مراجعه‌کنندگان به مراکز درمانی ایران از کشورهای منطقه هستند. وجود چند سازمان تصمیم‌گیر درباره گردشگری درمانی، ایجاد یک ساختار و نظام جامع برای گردشگری درمانی را ضروری می‌کند.
عراق بهترین بازار گردشگری سلامت
گردشگری سلامت در کشور ما نیاز به اقدامات جدی‌تر و ایجاد زیرساخت‌های مناسب‌تری دارد. سازمان میراث فرهنگی در حال انجام اقداماتی برای توسعه این حوزه از گردشگری است اما باید دید این اقدامات تا چه حد روی گسترش گردشگری سلامت موثر خواهند بود. به گفته کارشناسان گردشگری، عراق بهترین بازار گردشگری سلامت برای ایران است.
مهسا مطهر، دبیر انجمن‌های صنفی راهنمایان گردشگری سراسر کشور به صمت می‌گوید: گردشگری سلامت به معنای سفر با هدف ارتقای حال روحی و جسمی است. او می‌افزاید: چند نوع گردشگری سلامت وجود دارد که یکی از آنها گردشگری درمانی است که مداخله پزشکی نیز در آن وجود دارد اما در دیگر حوزه‌های گردشگری سلامت مداخله پزشکی وجود ندارد. در گردشگری درمانی می‌تواند جراحی، فیزیوتراپی و مصرف دارو نیز وجود داشته باشد.
مطهر عنوان می‌کند: یکی از شاخه‌های گردشگری سلامت گردشگری نقاهت است که افراد پس از طی دوره درمانی، بهبودی از یک بیماری و یا پس از عمل جراحی به سفر رفته و دوران نقاهت خود را می‌گذرانند. در مجموع سفری که موجب بهبود شرایط روحی و جسمانی فرد شود بر اساس ملاحظات خاصی که سازمان جهانی گردشگری تعریف می‌کند گردشگری سلامت نامیده می‌شود. او اضافه می‌کند: بسیاری از کشورها در گردشگری سلامت پیشرو بوده و حرفی برای گفتن دارند. به عنوان نمونه در اروپا گردشگری سلامت در اسپانیا با استقبال بسیاری همراه بوده است. بیمه‌های اتحادیه اروپا شامل این کشور شده و آب و هوای مناسبی داشته و خدمات خوبی نیز برای گردشگری سلامت ارائه می‌دهد. در آسیا ترکیه بسیار جدی در حال فعالیت روی گردشگری سلامت است و به عنوان یک رقیب جدی برای کشورهای اروپایی در این حوزه مطرح شده است. ترکیه تلاش می‌کند بازار اروپا را جذب کند.
هتل- بیمارستان نداریم
این مشاور گردشگری با تاکید براینکه در ایران به منظور ارتقای گردشگری سلامت همایش‌هایی برگزار شده است، اظهار می‌کند: قطب‌های گردشگری در ایران؛ یزد، شیراز، کرمان و مشهد هستند. از سوی بیمارستان رضوی در مشهد نیز فعالیت‌هایی در حوزه گردشگری سلامت در حال انجام است.
به گفته مطهر، کشورهای حوزه خلیج‌فارس در همسایگی ایران هستند و مجاورت جغرافیایی و فرهنگی با کشورهای همسایه به همراه ارزان بودن قیمت خدمات سلامتی که در ایران ارائه می‌شوند بازار خوبی را برای کشورمان به ارمغان آورده است.
او در ادامه می‌افزاید: در ایران گردشگری درمانی وجود دارد و گردشگری سلامت به معنای عام آن در ایران وجود ندارد. در حیطه نقاهت، آرامش روانی و دیگر حوزه‌های گردشگری سلامت هنوز اقدام خاصی انجام نشده است. به عنوان نمونه در ایران هتل – بیمارستان وجود ندارد. این در حالی است که یکی از مولفه‌های مهم گردشگری سلامت وجود هتل – بیمارستان‌هایی برای ارائه خدمات به گردشگران سلامت است.
مطهر عنوان می‌کند: در تایلند به منظور جذب گردشگران عرب هتل- بیمارستان‌هایی ایجاد شده که تمام کارمندان آن به زبان عربی صحبت می‌کنند. بازار مهم در جوار ایران عراق است که ظرفیت‌های خوبی برای جذب گردشگران سلامت دارد چراکه در این کشور بیماری به طور مداوم تولید می‌شود. کشورهای حاشیه خلیج‌فارس جمعیت چندانی نداشته و بسیاری از کشورهای دیگر برای جذب گردشگران آنها تمرکز کرده‌اند.
او اضافه می‌کند: هندوستان نیز هواپیمایی طراحی کرده که از هندوستان به سمت کشورهای حاشیه خلیج‌فارس پرواز کرده و جراحی چشم را در آن کشورها با تعیین وقت قبلی انجام می‌دهد. چنین اقداماتی را می‌توان صدور پزشک به دیگر کشورها قلمداد کرد. در حیطه خاورمیانه بازارهای مهمی مانند لبنان و سوریه را از دست داده‌ایم چراکه در این کشورها بیمارستان‌های ایرانی ساخته‌ایم و پزشکان ایرانی به آن بیمارستان‌ها رفته و به ارائه خدمات به بیماران کشورهای یاد شده می‌پردازند. مطهر اظهار می‌کند: از دیگر ضعف‌هایی که در گردشگری سلامت ایران وجود دارد نبود یک نظام منسجم است. کمیته گردشگری سلامت سازمان میراث فرهنگی انجمنی را به نام انجمن راهبردی سلامت ثبت کرده است. قرار است فعالیت‌هایی در حیطه گردشگری سلامت انجام شوند.
جذب گردشگران سلامت مسلمان
یکی از دلایلی که ایران می‌تواند در حوزه گردشگری سلامت بازار مناسبی در خاور میانه داشته باشد، علاقه مسلمانان به درمان توسط پزشکان مسلمان است. گردشگری سلامت در ایران نوپا بوده و به تازگی انجمن‌هایی برای توسعه این حوزه از گردشگری در کشور ایجاد شده است.
عماد عزتی، کارشناس گردشگری به صمت می‌گوید: گردشگری سلامت یکی از حوزه‌های درآمدزا در صنعت گردشگری به شمار می‌رود. چراکه هم حوزه گردشگری و هم پزشکی را در بر می‌گیرد و هر دو بخش صنایع بین‌المللی بوده و بازار مناسبی دارند. به دلیل بالا بودن قیمت خدمات پزشکی در برخی از کشورها مردم تلاش می‌کنند از خدمات پزشکی دیگر کشورها استفاده کنند.
او می‌افزاید: تایلند و برزیل از کشورهای پیشرو در گردشگری سلامت به شمار می‌روند. ترکیه نیز سرمایه‌گذاری هنگفتی برای توسعه گردشگری سلامت انجام داده است. در ترکیه بیمارستان‌های زنجیره‌ای ایجاد شده‌اند که در قالب هتل ـ بیمارستان هستند. بخشی از این هتل- بیمارستان‌ها به ارائه خدمات پزشکی و بخشی دیگر به خدمات گردشگری می‌پردازند.
عزتی عنوان می‌کند: به منظور جلب نظر گردشگران خدمات خاصی نیز در این هتل ـ بیمارستان‌ها ارائه می‌شوند. مانند تخفیف‌های خطوط هوایی، اقامت‌های رایگان و تخفیف‌های خاصی که به همراهان گردشگران سلامت ارائه می‌شود. از امتیازاتی که ایران برای جذب گردشگران سلامت دارد، آن است که بسیاری از گردشگران مسلمان علاقه‌مند هستند توسط پزشکان مسلمان درمان شوند.
او اضافه می‌کند: حتی کشورهای غیرمسلمان مانند برزیل و ترکیه نیز بیمارستان‌هایی با پزشکان مسلمان ایجاد کرده‌اند که به جذب گردشگران مسلمان بپردازند. در ایران هنوز در ابتدای راه هستیم. در این زمینه انجمن گردشگری پزشکی که زیرنظر وزارت بهداشت فعالیت خود را آغاز کرده می‌تواند نقطه امیدی برای توسعه گردشگری سلامت ایران در آینده باشد.
پیشگامان جهانی گردشگری سلامت
گردشگری سلامت از حوزه‌هایی است که به دلیل وجود دو حوزه درآمدزایی گردشگری و پزشکی می‌تواند منبع درآمد قابل توجهی به‌شمار رود و به همین دلیل کشورها در حال توسعه آن هستند.
از کشورهایی که در حال توسعه روزافزون گردشگری سلامت هستند می‌توان به هند، سنگاپور، دوبی و اردن اشاره کرد که برای جذب بیماران کشورهای آسیایی مشغول برنامه‌ریزی هستند. سنگاپور سالانه یک میلیون و ۵۰۰هزار گردشگر سلامت را جذب می‌کند.
جراحی‌های مهمی مانند قلب باز، روبوتیک و سلول‌های بنیادی در این کشور به‌طور روزمره در حال انجام است. تایلند، هند و مالزی نیز در حوزه گردشگری سلامت طرفداران بسیاری دارند.
هند یکی از کشورهای پیشتاز گردشگری سلامت است. براساس اعلام مسئولان خدمات درمانی هند، تعداد بیماران خارجی این کشور نسبت به سال گذشته حدود ۷ تا ۹ درصد رشد داشته است. براساس این گزارش‌ها با رشد ۳۰ درصد سالانه در گردشگری درمانی حدود ۲/۲ میلیارد دلار درآمد حاصل می‌شود. عمده دلیل جذب گردشگران به هند، ارزان بودن خدمات نسبت به سایر کشورهاست.
برزیل اما جزو قدیمی‌هاست که البته بیشتر شهرت خود را مدیون جراحی‌های زیبایی است. به عقیده بسیاری برزیل از پیشگامان گردشگری سلامت بوده و بهترین کشور برای گردشگران سلامت به‌شمار می‌رود. مکزیک نیز مقصد بسیار جذاب برای گردشگری پزشکی، به‌ویژه امریکایی‌هاست. پاناما هم به دلیل دوزبانه بودن، استفاده از ارز دلار و جاذبه‌های طبیعی در صنعت گردشگری سلامت رشد روزافزونی را تجربه کرده است. براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی که در سال ۲۰۰۰ میلادی منتشر شد، سنگاپور ششمین کشور از نظر داشتن بهترین سیستم بهداشتی – درمانی در جهان و نخستین کشور در آسیا شناخته شده است.
به کانال بهین صنعت یاب در تلگرام بپیوندید.
