طرح توجیهی گردشگری کشاورزی

مقدمه ای بر ضرورت پیدایش گردشگری کشاورزی

اطلاعات جمع آوری شده در طرح توجیهی گردشگری کشاورزی ( توسط کارشناسان بهین صنعت یاب ) نشان میدهد٬ نوسانات اقتصادی در دهه های اخیر و نیز عدم ثبات بازار محصولات به دلیل وجود واسطه ها و اختلال گران اقتصادی، بسیاری از کشاورزان تحت فشار قرار گرفتند؛ لذا به دلیل ایجاد کارآفرینی، افزایش فروش مستقیم محصولات کشاورزی در مزرعه و گسترش درآمد ناشی از فعالیت های تفریحی و گردشگری، به اگریتوریسم یا گردشگری کشاورزی روی آورده اند.

بخوانید: طرح توجیهی چیست؟

مفهوم لذت بخش گردشگری کشاورزی در بازدید یا مشارکت در فعالیت های مزرعه، خرید مستقیم محصولات کشاورزی، گذراندن یک شب در مزرعه، کنجکاوی و آموختن فعالیت های در در مورد مزرعه و محصولات کشاورزی، خلاصه می شود. با تحقق اهداف گردشگری کشاورزی، هم منبع درآمدی برای کشاورزان به وجود می آید و هم مقاصد گردشگری و لذت بردن از دامان طبیعت و روستا، برای افراد فراهم می گردد..

مروری بر تاریخچه گردشگری کشاورزی

گردشگری کشاورزی در سراسر اروپا و بسیاری از کشورهای دیگر با اصطلاح “اگریتوریسم” شناخته شده است که در سوئیس، اصطلاح “خواب در نیزار ،”در نیوزیلند “اقامت در مزرعه “و در انگلستان ” تعطیلات در مزرعه “به کار برده می شود. به طور کلی گردشگری کشاورزی یا اگریتوریسم، کسب و کار ایجاد مزرعه یا واحد کشاورزی به عنوان مقصد گردشگری و با اهداف آموزشی و تفریحی است. قدمت گردشگری کشاورزی به اواخر قرن ۱۹میلادی می رسد. در دهه ۳۰ و ۴۰ قرن بیستم به علت رکود بزرگ ناشی از جنگ جهانی دوم علاقه عمومی به تفریحات روستایی افزایش یافت. در دهه ۶۰ و ۷۰ قرن بیستم تغییر و تحول عظیمی در گردشگری کشاورزی صورت گرفت که شامل کمک به چیدن محصول، کمک در اصطبل ها، سوارکاری و تیمار حیوانات اهلی بود. در دهه ۸۰ و ۹۰ نیزجای خواب و صبحانه و تور های تجاری مزرعه محبوبیت پیدا کرد.

طبق گزارش اداره کل کمیسیون کشاورزی اروپا ،اتحادیه اروپا بین سال های ۲۰۰۷تا ۲۰۱۲، ۸۵۷ میلیون یورو برای توسعه اگریتوریسم و مناطق روستایی هزینه کرده است. ۲۰درصد از مزارع کشور انگلستان ارائه دهنده خدمات گردشگری کشاورزی و ۱۰درصد مجهز به خدمات اقامتی هستند. ۶۳درصد از کشاورزان انگلستان به درآمد گردشگری وابسته اند. ۲۰ ۸۹۷مزرعه در ایتالیا در سال ۲۰۱۳به تجارت اگریتوریسم اشتغال داشته اند که این تعداد با افزایش ۴۲۳مزرعه نسبت به سال ۲۰۱۲، بیش از ۲درصد رشد داشته است. کمتر از ۲درصد از مزارع لهستان در سال ۱۹۶۶به تجارت اگریتوریسم اشتغال داشته اند که این نسبت در سال ۲۰۰۹به ۱۳درصد رسیده است

مفهوم گردشگری کشاورزی

طی سالیان گذشته واژه اگریتوریسم با سایر فعالیت های تفریحی، سرگرمی و روستایی آمیخته شده است. از جمله این فعالیت ها می توان به گردشگری روستایی یا روستاگردی و طبیعت گردی اشاره کرد. اگریتوریسم زمانی به عنوان زیرمجموعه ای از گردشگری روستایی یا روستا گردی تلقی می شد ولی امروزه کاملا از یکدیگر جدا شده اند. به این معنی که روستا گردی صرفا با فعالیت های تفریحی در مزرعه همراه نیست و همواره درآمد مازادی عاید شرکت های گردشگری کشاورزی نمی شود.

گردشگری کشاورزی دارای سه ویژگی است که آنرا از گردشگری روستایی مجزا می سازد. این سه ویژگی عبارتند از:

مشارکت در روند تولید غذا و محصولات کشاورزی در مزرعه
فراهم بودن فرصتهایی به منظور یادگیری زندگی کشاورزی
فراهم بودن امکان ارتباط مستقیم با حیوانات اهلی موجود در مزرعه و همچنین اراضی کشاورزی

گردشگری کشاورزی در واقع فرصتی را برای جلب نظر عموم از مناطق روستایی فراهم می سازد. اکثر ساکنان مناطق شهری دانش یا تجربه شخصی خاصی در مورد نواحی روستایی و اراضی کشاورزی نداشته و از این رو گردشگری کشاورزی در این امر به آنها کمک می کند. بدین ترتیب این نوع از کسب و کارها می تواند گردشگران را به حامیان اصلی کشاورزان و ساکنان روستایی یا به عبارت دیگر خانوارهای زراعی، دامی و حیات وحش تبدیل کند. البته بایستی این نکته را نیز در نظر گرفت که تبدیل فرصت های گردشگری کشاورزی به کسب و کاری درآمد زا امر آسانی نبوده و ممکن است همراه با مشکلاتی در زمینه ایمنی عمومی، مسئولیت، بهداشت عمومی و رفاه حیوانات داشته باشد. طرح توجیهی گردشگری کشاورزی نیز به متقاضیان راه اندازی این صنعت نقشه راه را ارائه میدهد.

طرح توجیهی گردشگری کشاورزی شامل چه مواردی است ؟

یک طرح توجیهی کامل کشاورزی که توسط شرکت دانش بنیان بهین صنعت یاب نوشته شود شامل موارد زیر است :

بخش بازار : که مشخص می کند در آن محل ظرفیت بازدید چقدر است و در کل چه میزان استقبال از مجموعه در صورت احداث انجام مشود.

بخش فنی : در این بخش زیر ساخت های لازم شامل بنا٬ موارد لازم برای تفریح همانند وسایل بازی کودکان٬ نوع آلاچیق ها و … گردآوری میشود.

بخش مالی : در این قسمت نیز میزان سرمایه در گردش و موارد مالی دیگر شامل هزینه ها و حقوق دستمزد ها ذکر میگردد.

مثال هایی از فعالیت های گردشگری کشاورزی عبارتند از:

فعالیت های برداشت محصول و میوه چینی : به گردشگران اجازه داده می شود که میوه، سبزیجات و سایر محصول زراعی مورد نظر خود را چیده یا برداشت کنند. فعالیت های میوه چینی در آمریکا و کانادا شامل چیدن کدو حلوایی، سیب، توت فرنگی، هلو، انگور، توت سیاه، درخت کاج برای کریسمس و غیره است.

تولید در مزرعه : گردشگران علاوه بر برداشت میوه می توانند در تولید فرآورده های کشاورزی شامل مربا، میوه های کنسروی و فرآورده های لبنی شرکت کنند.

رستوران، غذاخوری و نانوایی مزرعه: برخی مزارع به گردشگران غذا و نوشیدنی ارائه می دهند.

تورهای آموزشی: برگزاری تور و برنامه های آموزشی مختلف در قالب گروه های گردشگری عمومی یا مدارس و دانشگاه ها از جمله تورهای تولید و فرآوری پنیر، شیردوشی، پنبه چینی، کنسرو سازی و تاریخچه کشاورزی

فعالیت های مزرعه : فعالیت های تفریحی زیادی برای کودکان و بزرگسالان در مزارع قابل انجام است. از جمله می توان به بازی های گروهی در مزارع ذرت، میوه چینی، گاری و سورتمه سواری، باغ وحش های مخصوص تیمار حیوانات خانگی ،اسب سواری، شکار و ماهیگیری اشاره کرد.

نمایشگاه حیوانات: نمایشگاه های حیوانات به گردشگران اجازه بازدید از حیوانات اهلی و دام را می دهد. اهداف برگزاری چنین نمایشگاه هایی، آموزشی (مانند مزرعه پرورش لاما و پشم گیری ) یا اهداف تفریحی (باغ وحش های تیمار حیوانات خانگی) است.

کلبه، مسافرخانه و اردوگاه های مزرعه: اسکان شبانه در مزارع همراه با غذا و انجام کارهای معمول روزانه در مزرعه یا بازدید از سایر جاذبه های منطقه (هزینه این بخش می تواند به صورت جداگانه از گردشگر اخذ شده و یا همراه با بسته های گردشگری ارائه شود.

علاوه بر موارد ذکر شده فهرستی از ایده های منحصر به فرد و سرگرم کننده برای توسعه و بازاریابی مزرعه در گردشگری کشاورزی مشاهده می شود که هر کدام به تنهایی یا در ترکیب با چند فعالیت دیگر می تواند یک فرم از گردشگری کشاورزی باشد:

تورهای طبیعت
گرفتن و آماده سازی آبمیوه طبیعی سیب
آموزش آشپزی غذاهای سنتی و محلی
تماشای پرندگان
پیادروی و دوچرخه سواری
جشن تولد
اسب سواری
آهنگری
آتش بازی
گل و میوه چیدن
فروش و به نمایش گذاشتن اشیاء قدیمی و مبلمان مزرعه
نخریسی
بستنی سازی
ساخت تاج گل، کنسروسازی، گرفتن کره و پنیرسازی
موزه مزرعه
تور تشریح کارهای اجرایی مزرعه با راهنمایی مزرعه دار
ماهیگیری
جشنواره و یا برپایی بازیهای نمایشی
باری کودکان با حیوانات اهلی
آموزش صنایع دستی
جمع آوری گله (چوپانی و نگهداری گوسفندان)
غذا دادن به حیوانات
خشک کردن و جمعآوری محصولات کشاورزی
دیدن نحوه کار دامپزشک
نحوه شیردوشیدن
شخم زدن- کاشت گیاهان
هرس درختان
پشم چینی گوسفندان
وجین کردن

و اما چرا گردشگری کشاورزی؟

دیدگاه کشاورزان:

افزایش درآمد یا مکملی بر درآمد مزرعه
تنوع محصولات و خدمات
اداره مزرعه توسط اعضاء خانواده
حفظ میراث زمین
تامین اشتغال اعضاء خانواده
تعقیب علائق یا سرگرمی های شخصی
آموزش عمومی
به دست آوردن مشوق های مالیاتی
معاشرت با بازدیدکنندگان

دیدگاه بازدیدکنندگان:

دوری از فضای شهری و گذران وقت در مناطق روستایی
کسب تجربه ای منحصربهفرد
ایجاد نگرشی متفاوت به آداب و رفتار سفر که به افزایش تعداد دفعات سفر از مناطق روستایی،
کشاورزی و جاذبه های محلی می پردازد
خرید مستقیم محصولات غذایی تازه در محل تولید
بازدید از مزرعه با دیدگاه آموزشی و تجربه ای جدید به همراه خانواده
پایین بودن هزینه و سهولت دسترسی

دیدگاه اقتصادی در طرح توجیهی گردشگری کشاورزی:

تامین درآمد و اشتغال برای ساکنان محلی
کسب درآمد از بازدیدکنندگان خارجی (مردم شهری) که این درآمد معمولا در اقتصاد محلی باقی
می ماند
بهبود کیفیت زندگی: سرمایه به دست آمده می تواند به توسعه جوامع روستایی کمک کند

گردشگری کشاورزی به عنوان یک فرصت در ایران

با استناد بر اطلاعات آورده شده در طرح توجیهی گردشگری کشاورزی٬ کشور ایران با پتانسیل های کشاورزی فراوان در محصولاتی مانند زرشک، انار و بخصوص پسته، گل محمدی و زعفران و قابلیت انواع گردشگری مانند گردشگری طبیعت، نجوم و بیابان گردی میتواند تبلور فضایی خاص را در زمینه گردشگری کشاورزی رقم بزند. به نظر می رسد اولین نیاز ایجاد بنگاه های گردشگری کشاورزی در کشور، تدوین طرحی جامع برای هر شهرستان و تهیه شناسنامه اگریتوریسمی برای محصول کشاورزی است تا در راستای آن بتوان با اقداماتی نظیر تهیه نقشه گردشگری کشاورزی، انتخاب جامعه هدف، تشکیل کمپین ها و تعاونی ها، ایجاد غرفه ها و بازارهای رسمی و حرفه ای، ایجاد چرخه گردشگری کشاورزی و برگزاری فستیوال های مردمی به موفقیت و شناسانده شدن مزارع و شهرستان ها بعنوان قطب های گردشگری کشاورزی منطقه ای و در برنامه ریزی بلند مدت بین المللی دست یافت.

گردشگری کشاورزی از جنبه های مختلف می تواند نقش مهمی در ارائه فرهنگ و همچنین رونق گردشگری در ایران داشته باشد. در مورد توجه به نقش گردشگری کشاورزی در ایران چند مثال ذکر می گردد:

جشن برداشت محصولاتی از جمله گیلاس (استان اردبیل،) انار (استان اصفهان،) پنبه (استان گلستان)، زعفران (استان خراسان جنوبی،) پسته و خربزه (استان سمنان،) خرما (استان کرمان)، توت فرنگی (استان کردستان)، فندق، انگور و زیتون (استان قزوین) و جشن خرمن (استان گیلان) برگزار می شود که علاوه بر ارزشمند بودن به عنوان میراث، قابلیت جذب گردشگر کشاورزی را نیز دارند. چهار فصل بودن ایران و مستعد بودن کلیه مناطق برای تولید محصولات کشاورزی عامل موثری است که می تواند گردشگری کشاورزی ایران را توسعه دهد، به ویژه آنکه اقتصاد استان هایی چون گیلان، مازندران و اردبیل برپایه منابع به دست آمده از گردشگری و کشاورزی است. بی تردید سرمایه گذاری بخش بیمه ای در بخش صنعت کشاورزی و کردشگری، برگزاری تورهای کشاورزی و روستایی می تواند به معرفی بخش عظیمی از توان گردشگری کشاورزی و روستایی کشور کمک کند. نمونه قابل تامل، برگزاری جشن گل و گلاب کاشان است که طی سال های گذشته، گردشگری کاشان را با تحولاتی روبرو ساخته است. اگر برگزاری جشنواره گل و گلاب کاشان می تواند منشاء تحولات گردشگری در این شهرستان شود، پس باید پذیرفت که توسعه گردشگری کشاورزی در مقیاس بزرگتر آن یعنی “ایران” میتواند هم برای گردشگری و هم برای کشاورزی کشور دستاورد های مثبت و ارزشمندی به همراه داشته باشد.

اما اگر شما هم علاقه مند به این شاخه جذاب از صنعت گردشگری شده اید و نیازمند دریافت مشاوره تخصصی و طرح توجیهی اگریتوریسم هستید، کافیست به کارشناسان مجرب بهین صنعت یاب، اعتماد کنید.

خواند مطالب زیر پیشنهاد مشود :

تماس با ما

طرح توجیهی ما

فرصت های سرمایه گذاری