فرآوری روده گوسفند ؛ فرصتی صادراتی

 فرآوری روده گوسفند (هنگ) با هدف صادراتی

 هرکیلو صادرات روده 68 دلار ارز وارد کشور می کند و ایران در جایگاه 10 کشور نخست صادرات این کالا ایستاده است. این محصول یکی از کارهای بسیار اشتغالزا است که علاوه بر جلوگیری از تخریب محیط زیست جزوه پنچ محصول گران ارزآور کشور به حساب می آید.

فرآوری روده گوسفند و فرصت های پیشروی آن

تامین غذای جوامع همواره از مهم ترین دغدغه های برنامه ریزان بوده است. در میان شاخص های غذایی، شاید پروتئین مهمترین ارزش غذایی را داشته باشد. پروتئین های دامی به علت دارا بودن اسید های آمینه ضروری برای بدن، جایگاه ویژه ای دارند. در کنار منابع اصلی تأمین کننده پروتئین (گوشت قرمز، گوشت سفید، مرغ، ماهی و تخم مرغ) در جوامع غربی، مخصوصاً اروپایی، استفاده از روده، به عنوان پوشش طبیعی، در صنایع سوسیس و کالباس سازی مدت زمانی است که مد نظر قرار گرفته است.

لذا با توجه به منبع اصلی تأمین کننده این پوشش طبیعی که همانا لایه زیر مخاطی روده نشخوارکنندگان کوچک و مشخصاً گوسفند و بز می باشد، فرصت سرمایه گذاری این نوبت به طرح فرآوری روده گوسفند اختصاص دارد. با بهین صنعت یاب همراه باشید.

معرفی طرح

قدمت استفاده از روده ی حیوانات به اندازه ی تاریخ حیات انسان است، استفاده از روده گوسفند یکی از قدیمی ترین روش های نگهداری گوشت است که از دوران قدیم رواج داشته و به خاطر خواص و خوشمزگی آن در سال های اخیر نیز مورد توجه ویژه قرار گرفته است. در حقیقت، از زمانی که انسان از گوشت برای تغذیه استفاده کرده، روده حیوانات شکار شده هم برای نگهداری گوشت کاربرد داشته است. فراوری محصولات کشتارگاهی مانند روده یکی از پرسودترین صنایع کشور است.

استفاده از روده گوسفند یکی از قدیمی‌ترین روش‌های نگهداری گوشت است که از دوران قدیم رواج داشته و به‌خاطر خواص و خوشمزگی آن در سال‌های اخیر نیز مورد توجه ویژه قرار گرفته است. در حال‌حاضر بیشترین کاربرد روده و به ویژه روده گوسفند در صنایع تولید سوسیس است و روده گوسفند به عنوان بهترین انتخاب برای تولید و نگهداری سوسیس در همه کشورها مطرح است. انواع روده‌های مورد استفاده در صنایع خوراکی شامل روده گوسفند، گاو و خوک است که در ایران با توجه به ذبح شرعی گاو و گوسفند تنها این دو نوع روده وجود دارد و صادرات این ماده نیز با توجه به تقاضای محدود در بازار داخلی رایج است. روده علاوه بر مصارف خوراکی، کاربرد صنعتی نیز دارد و برای تولید لاستیک ضدپنچری و راکت تنیس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پیشینه استفاده از روده

آن‌طور که در مستندات بسیار قدیمی نوشته شده است صنعت روده پاک‌کنی که بسیاری آن را «صنعت زهتابی» نامیده‌اند از دیرباز در ایران زمین و بین مردم مختلف رایج بوده است.
با این حال مورخان این صنعت را به دو دوره عمده تقسیم کرده‌اند، یکی زهتابی در دوران گذشته و دیگر زهتابی در دوران امروز و نیز نوشته‌اند که تیر و کمان که از ابتدایی‌ترین وسایل قابل استفاده در دست بشر عصر حجر و عصر باستان بوده از روده‌های پاک شده دام‌های اهلی ساخته می‌شده و نوشته‌اند براساس آنچه از کاوش‌ها در تپه‌های سیلک کاشان به دست آمده است ثابت شده که حدود ۵ هزار سال قبل، ایرانیان به‌کمک تیر و کمان‌های زه‌دار به‌شکار و دفاع می‌پرداخته‌اند. بعلاوه در حفریات تپه «کیان» نهاوند نیز ظروف سفالینی به دست آمده که روی آنها وسایل شکار از جمله تیر و کمان نقش بسته است. قدمت این آثار نیز متجاوز از ۵ هزار سال است به این آثار باید وسایل بدست آمده در دامغان و شوش را اضافه کرد که هر کدام نقوشی از تیروکمان را روی ظروف نشان می‌دهد که قدمت این سفال‌ها نیز بین ۳ تا ۴ هزار سال قبل است.
گو اینکه برخی از باستان‌شناسان معتقدند که ممکن است رشته‌های چرم نیز در تیر و کمان بکار رفته باشد ولی شکی نیست آن زمان که خاصیت چرم و نحوه تهیه آن برای این منظور شناخته شده بود از کیفیت روده نیز که پذیرش و کیفیت بیشتری را برای ساختن کمان در بردارد آگاهی کامل وجود داشته است.

دلیل دیگری که بررسی آن تاریخچه کهن زهتابی را به اثبات می‌رساند مصرف «زه» در تهیه آلات موسیقی است. در زمان‌های پیشین چون بشر هنوز از وجود فلز و سیم آگاهی نداشته، برای تهیه پرده‌های آلات موسیقی از روده حیوانات استفاده می‌کرده، چنانچه هم‌اکنون نیز سیم بسیاری از آلات موسیقی هم چنان از زه تهیه می‌شود. در ایران ضمن کاوش‌هایی که در حدود بین‌النهرین بعمل آمده و با توجه به نقوش «چنگ» ثابت شده که «زه» در حدود ۵ هزار سال قبل در ساختن تارهای این وسیله موسیقی بکار رفته است. در خوزستان نیز مجسمه‌ای پیدا شده که فردی آلتی از موسیقی شبیه به سه تار را در دست دارد که قدمت مجسمه کشف شده نیز از ۳ هزار سال متجاوز است. در حقیقت باید توجه کرد که موسیقی از زمان اشکانیان درایران رواج فوق‌العاده پیدا کرد و از آن زمان نیز «صنعت زهتابی» برای این منظور در کشور گسترش یافته و راه کمال را پیموده است. صنعت زهتابی برای استفاده از تارهای مربوط در تهیه آلات موسیقی همچنان تا ظهور اسلام در ایران ادامه یافت ولی فعالیت مزبور در دو قرن با زوال همراه بوده تا اینکه بالاخره در دوره سامانیان با ظهور ابونصر فارابی موسیقی ایرانی جان تازه‌ای گرفت و به دنبال آن هنر زهتابی نیز رواج سابق را با دقت و پیشرفت بیشتر باز یافت.

کاربردهای محصول

سوسیس به عنوان کهن ترین و پر استقامت ترین شیوه گوشت آماده شده شناخته شده است. حتی در بعضی مواقع به عنوان سریعترین نوع غذا کاربرد دارد. تاریخچه تولید سوسیس به زمان تاریخ تمدن انسان ها بر میگردد. در حقیقت، از زمانی که انسان از گوشت برای تغذیه استفاده کرده، روده برای نگهداری گوشت به عنوان سوسیس کاربرد پیدا کرده است.

روده طبیعی همواره به عنوان بهترین انتخاب برای تولید سوسیس در همه جا مطرح است، تولید سوسیس با استفاده از روده طبیعی یکی از قدیمی ترین روشهای نگهداری گوشت است که از دوران قدیم رواج داشته و به خاطر خواص و خوشمزگی آن در سال های اخیر نیز مورد توجه قرار گرفته است. این نوع روده خوراکی است و دو نوع مختلف دارد . نوع مخصوص هات داگ که هیچ سوراخی ندارد و فقط وقتی استفاده می شود که گوشت امولسیون شده است. سایر انواع روده گوسفندی که برای انواع دیگر سوسیس با توجه به قطر آن مورد استفاده قرار می گیرد.سایز قطر روده گوسفندی بین ۱۶ تا ۲۸ میلیمتر ودر گاوی ۳۲ تا ۵۰ میلیمتر متغیر است و هر هنگ با توجه به قطر آن می تواند بین ۴۰ تا ۶۵ پوند از گوشت پر شود . هر هنگ به طور متوسط ۱۰۰ یارد یا ۹۱ متر می باشد . روده گوسفند بالاترین کیفیت در میان روده های با قطر کم جهت استفاده در سوسیس دارا می باشد. این روده ها شفافیت و استحکام لازم را جهت پر شدن ، پخته شدن و دودی شدن دارا می باشد.

به غیر از کاربردهای اولیه و امروزی در صنایع ساخت آلات موسیقی، روده در برخی از رده‌های صنعتی و تولیدی نیز دارای کاربردهای ویژه است که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌شود:
از روده‌های پاره یا رشته‌هایی که دارای قطری بیشتر از اندازه استاندارد باشند (حدود ۲۰ تا ۲۴ میلی‌متر) اغلب برای پر کردن کنسرو، تهیه زه برای آلات موسیقی، نوارهای راکت تنیس و نظایر آن استفاده می‌شود.
چون روده تابیده شده مقاومتش بیش از سایر الیاف نظیر کتان، پنبه و پشم است، در کارخانه‌ها به شکل تسمه و نوارهای قابل اطمینان، برای انتقال حرکت از چرخی به چرخ دیگر به کار می‌رود.
نوارهای یادشده مصارف زیاد دیگری هم دارد که قسمتی از آنها عبارتست از:
حلاجی پنبه، پشم یا کرک ـ بافتن زیلو و چادر شب ـ پارچه‌های دستی‌وزری بافی ـ غربال‌ها ـ حوله‌بافی ـ راکت تنیس ـ طبل و دهل ـ دسته تار ـ سه تار ـ ویلون ـ ویلون سل ـ ویلون کنترباس ـ ویلون آلتو ـ سنتور ـ سنتور باس ـ نی ـ چنگ ـ عود ـ قانون ـ رباب ـ طنبور ـ کمانچه ـ کنتر باس ـ قیچک.
روده خشک نیز که از روده گاو تهیه می‌شود برای کنسرو و مواد غذایی، پوشش و غلاف کالباس و کنسرو پنیر و سبزی‌ها به‌کارمی‌رود.

صادرات کلان روده ایران
اگر هنوز هم آمادگی راه‌اندازی یک کارگاه زهتابی را دارید یادتان باشد که باوجود مصرف داخلی تولیدات روده‌های پاک و زهتابی شده در ایران، کشورمان بزرگترین صادرکننده روده در جهان است و آن طور که متخصصان انجمن صنفی زهتابی‌های تهران گفته‌اند، ایران یکی از موفق‌ترین و باتجربه‌ترین صادرکنندگان این محصول است ولی رقیب بزرگ ما در صادرات روده کشور چین است، گرچه خیلی‌ها می‌گویند و معتقدند روده‌های فرآوری شده چینی‌ها به دلیل کیفیت پایین محصول با ایران قابل‌مقایسه نیست و کارگران چینی در فرآوری آن تجربه کافی ندارند. زهتابان ایرانی با شوخی می‌گویند بوی گند روده‌های چینی، دل و روده مصرف‌کننده را بالا می‌آورد.
آمارهایی نیز نشان می‌دهد که در سال ۹۲، ۴۰ تا ۵۰ میلیون دلار از این محصول صادر شده که ۷۵ درصد آن به کشور آلمان و بقیه به سایر کشورهای اروپایی نظیر سوئیس، اسپانیا و فرانسه صادر شده است. این محصول در داخل کشور مصرف چندانی ندارد و فقط به مقدار بسیار ناچیز و محدود در کارخانجات سوسیس و کالباس به‌عنوان روکش استفاده می‌شود. روده به دلیل آن که از جنس گوشت و دارای منافذ بسیار ریز و طبیعی است، سوسیس با همان روکش روده طبخ و مصرف می‌شود. این محصول تاکنون به دلیل پیشرفت‌های تکنولوژیک فقط در صنایع غذایی بویژه برای پوشش سوسیس استفاده می‌شود، اما برای تولید نخ بخیه، تولید صنایع دستی، تولید تیر و کمان و زه تار نیز قابل استفاده بوده است.
کارشناسان معتقدند روده از نظر قیمت سومین کالای ارزشمند اقتصادی در ایران محسوب می‌شود و از نظر کمیت و کیفیت نیز در بازارهای جهانی جایگاه قابل توجهی دارد.
برخلاف ارزش صادراتی بالای روده و اشتغالزایی این صنعت و با وجود کمبود مواد اولیه، پایین بودن جایزه صادراتی روده و نبودن تعرفه‌های ترجیحی با کشورهای مصرف‌کننده خارجی در سال‌های اخیر حجم صادرات روده ایران روند صعودی داشته است. با حذف قاعده ذبح شرعی در روده توسط نماینده ولی‌فقیه در سازمان دامپزشکی کشور، ایران قادر به وارد کردن روده خام مورد نیاز خود برای صنایع داخلی شد. تا پس از انجام پروسه کاری بر روی این محصول به کشورهای فرانسه، آلمان، اسپانیا و کشورهای اسکاندیناوی صادر شود.

دلایل عدم توجیه پذیری مصرف داخلی محصول

درحال‌حاضر بیش از ۵۲ شرکت در این زمینه فعالیت دارند و علاوه بر چند شرکت که در اطراف تهران مشغول به فعالیت در این زمینه هستند تنها یک شرکت در استان خراسان‌رضوی وجود دارد که به فرآوری روده گوسفند می‌پردازد.

در کشور ۲۲ میلیون راس گوسفند و بز کشتار می‌شود که روده‌های آن مواد اولیه تولیدی‌های واحدهای فرآوری روده را تشکیل می‌دهند، با آماده‌سازی این محصول در کشور و صادرات آن به کشورهای مقصد، این صنعت در سال افزون‌بر ۱۰۰ میلیون دلار برای کشور ارزآوری به همراه دارد. البته واحد تولید روده براساس هنگ است که قیمت آن براساس متراژ و کیفیت روده فرآوری‌شده متفاوت است.
قدرت خرید مردم برای تهیه گوشت قرمز پایین است و هر هنگ روده ۲۵۰ گرم وزن دارد و با توجه به اینکه ۴ هنگ روده گوسفند یک کیلو می‌شود، قیمت هر هنگ معادل ۱۴ دلار است، پس قیمت تمام شده آن برابر با ۱۹۶ هزار تومان خواهد بود که به هیچ عنوان برای خریدار صرفه اقتصادی ندارد. با توجه به اینکه این محصول ارزش بالایی دارد در داخل مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. این درحالی است که سازمان توسعه تجارت از میان کالاهای غیرنفتی صادراتی برخی اجناس را انتخاب کرد که براساس آن میانگین ارزش صادراتی این کالاها بالای ۱۰۰ درصد باشد که روده گوسفند ازجمله این کالاهاست. یعنی میانگین سایر کالاهای صادراتی ۴۴ سنت است، درحالی که میانگین صادراتی روده بالای ۵۰ دلار است.

مقام روده، بعد از زعفران
آنها که می‌خواهند یک واحد زهتابی تاسیس کنند از این تیتر تعجب نمی‌کنند؛ شما هم از این تیتر زیاد تعجب نکنید. ایران در دنیا بعد از زعفران و خاویار، مقام سوم را در تولید و صادرات روده‌های پاک دارد و البته از نظر کمی و کیفی دارای مقام اول است و دست‌اندرکاران صنایع زهتابی به این موضوع خیلی می‌بالند و می‌گویند که روده تنها کالای صادراتی است که اثر ضد تورمی دارد. بدین معنی که هرچه صادرات و قیمت صادراتی آن بالا رود قیمت گوشت کاهش می‌یابد و نیز فرآیند تولید و صادرات روده هیچگونه ارزبری ندارد.

تمام مراحل به عمل آوردن این کالا با دست و ظرافت خاصی انجام می‌گیرد. بنابراین نیروی انسانی زیادی مشغول به کار خواهند شد.

نحوه فرآوری

روده در 9 مرحله فرآوری می شود. وزن اولیه روده گوسفند حدود 2 کیلو گرم است که پس از مراحل پروسه، هنگ و فرآوری این وزن به 100 گرم می رسد. روده مورد نیاز از کشتارگاه ها و کسانی که در روستاها به طور انفرادی اقدام به خرید می کنند تهیه و تامین می شود.

جدا کردن، پاکسازی، لش گیری و گندزدایی با استفاده از نمک از جمله مراحل فرایند روده است، به‌خاطر حساسیتی که روده دارد نمی‌شود از وسایل صنعتی استفاده کرد لذا به طور همزمان زمینه ی اشتغال 10 نفر را فراهم کرده است. هر عدد روده گوسفند براساس متراژ و کیفیت از ۳ هزار و ۵۰۰ تومان تا ۱۴ هزار تومان قیمت‌گذاری می‌شود که به‌طور عمده در صنایع غذایی به‌ویژه بسته‌بندی سوسیس و کالباس مورد استفاده قرار می‌گیرد و البته از اندازه‌های کوچک‌تر برای تولید نخ بخیه نیز استفاده می‌کنند. روده فرآوری شده زیر نظر اداره کل دامپزشکی و آزمایشگاه های معتبر تست و برای ورود به چرخه ی تولید آماده سازی می شود.

نیازمندی های اجرای طرح

پیش از هر چیز باید خاطرمان باشد که برای تاسیس چنین واحد صنعتی یا کارگاهی باید به یک کشتارگاه صنعتی یا حتی سنتی نزدیک باشیم و مواد اولیه این واحد را به آسانی وارد کارگاه‌مان کنیم. مطابق تحفیقات بهین صنعت یاب جهت تولید 180000 عدد از محصول مذکور در سال، به زمینی به مساحت 2هزارمتر به همراه 19 نفر نیروی انسانی در بخش تولید و غیرتولیدی احتیاج می باشد. برآورد سرمایه گذاری کل مورد نیاز طرح نیز حدود 25 میلیارد ریال پیش بینی می شود. اگر قصد دارید یک واحد کارگاه صنعتی روده‌پاک‌کنی یا زهتابی را در یکی از شهرک‌های صنعتی اطراف محل زندگی‌تان راه‌اندازی کنید.

در پایان گفتنی است با توجه به اینکه همه امعا و احشاء دام بازار مناسب جهانی دارد، با توسعه صنایع تبدیلی و فراوری می تواند ارزش افزوده بسیار بالایی را برای صنعت دام و طیور و همچنین ارز آوری خوبی را برای کشور به همراه داشته باشد.

در صورت نیاز به مطالعات امکان سنجی و طرح توجیهی کاملاً تخصصی، به روز، مستند و قابل دفاع در کلیه بانک ها با شرکت بهین صنعت یاب تماس حاصل نمایید.