از ذرت شیرین تا قند مایع گزارشی از تنها پالایشگاه غلات در خاورمیانه
در سرزمین ایران که از ثروت بزرگ نفت و گاز برخوردار است، همیشه وقتی نام پالایشگاه شنیده می شود ناخودآگاه ذهن ها به سوی این ذخایر عظیم می رود؛ اما حالا پالایشگاه جدیدی افتتاح شده است که مواد اولیه مورد نیاز آن نه نفت و گاز، که غلات به ویژه ذرت است و این محصول کشاورزی را به فرآورده های مختلفی با ارزش افزوده بسیار بالاتر و چندین و چند برابری تبدیل می کند و خروجی نهایی اش هم ((فروکتوز)) است.
گزارشی از تنها پالایشگاه غلات در خاورمیانه ، تا چشم کار می‌کند سیلو است و سیلو سازه های فلزی کنار هم در دو ردیف موازی قطار شدهاند و سر به آسمان کشیده‌اند؛ سازه‌هایی که برای اینکه به انتهای ردیف آنها برسید باید حداقل 10دقیقه ای را پیاده طی کنید. در هنگام عبور از کنار سیلوها هرچه پیش میروید سول های ساخته شده یا در حال ساخت هم چشم‌هایتان را به سوی خود جلب می‌کنند. اینجا نخستین پالایشگاه غلات کشور و بزرگترین پالایشگاه در نوع خود در خاورمیانه است؛ ابر پروژهایی که به گفته یکی از مسئولان کارخانه در زمینی به مساحت حدود 100 هکتار ساخته شده و بخش‌هایی از آن به بهره‌برداری رسیده و بخش های دیگرش هم در حال تکمیل شدن است. در این مجموعه نگاهتان را به هر سو که می گردانید، کارگردانی را میبینید که مشغول کار هستند و ماشین آلاتی که تیرهای آهنی و مصالح را جابه جا می کنند، درست مثل اینکه قدم به یک پروژه بزرگ صنعتی و همزمان یک کارگاه عمرانی عظیم گذاشته اید.
یکی از مسئولان کارخانه میگوید ظرفیت سیلوهای مجموعه به اندازه ای است که برای حداقل 4 ماه کشور در شرایط خاص غلات مصرفی مردم انبار شود؛ سوله‌هایی که ظرفیت هرکدام ازآنها 1200 تن است و در نهایت با اتمام پروژه می توانند در مجموع یک میلیون تن غلات را در خود جای دهند. انبارهایی که حالا برای انبار ذرت و مواد اولیه صنایع مجموعه زر از جمله زر ماکارون و پالایشگاه غلات که نخستین فاز آن به بهره‌برداری رسیده، مورد استفاده قرار می گیرد؛ غلاتی که با کامیون های بزرگ یا از طریق راه آهن و خط ریلی که از داخل مجموعه عبور می کند، به اینجا حمل می‌شوند. خط آهن درست در سمت راست سیلوها و هم راستای آنها امتداد پیدا کرده است و دارای ویژه تخلیه است که قطاری کنار آن ایستاده و منتظر تخلیه بارش است.
راه ابریشم غلات
یکی از مسئولان کارخانه توضیح می دهد، ایران در منطقه ای قرار گرفته است که در همسایگان شمالی خود کشورهای مهم و بزرگ تولید کننده غلات از جمله روسیه را دارد و در جنوب کشور و در حاشیه خلیج فارس با همسایگانی روبه رو است که به دلیل شرایط آب و هوایی امکان کشت غلات را ندارند و به نوعی تشنه غلات محسوب می شوند؛ امکان و شرایط مناسبی که مزیت های اقتصادی فراوانی را برای کشور میتواند به وجود بیاورد و ایران را به محل ترانزیت غلات یا تولید صنایع تبدیلی و صادرات آن تبدیل کند؛ نکته ای که یکی از کارمندان مجموعه به نقل از سلطانی بنیانگذار گروه صنعتی زر و رئیس هیئت مدیره مجموعه زر از آن به عنوان ((راه ابریشم غلات)) یاد می کند و می گوید ((گروه صنعتی زر در بنادر مختلف و مهم کشور در شمال و جنوب کشور از جمله بندرانزلی و نوشهر(شمال) و بندر امام خمینی (جنوب) سوله ها وانبارهای مخصوصی دارد که امکان انبارکردن موقت غلات وارداتی و محصولات صادراتی را دارند و با راه آهن یا حمل و نقل جاده ای به مجموعه پالایشگاه غلات زر وصل می شوند؛ بنابراین با این مجموعه این امکان را میدهند که غلات از طریق کشورهای شمالی به خصوص روسیه وارد کند، در بنادر شمالی به صورت موقت انبار کند، سپس آن را با قطار به مجموعه پالایشگاه غلات برای فرآوری انتقال دهد و محصول نهاییرا بار دیگر از طریق قطار به جنوب کشور یا شمال برای صادرات منتقل کند.)) این امکان ویژه در مجموعه پالایشگاه غلات زر باعث شده تا مسئولان مجموعه را یک ((بندر خشک)) تنها بندر از این نوع در کشور بنامند.
دنیای پالایشگاه غلات در خاورمیانه
در سرزمین ایران که از ثروت بزرگ نفت و گاز برخوردار است، همیشه وقتی نام پالایشگاه شنیده می شود ناخودآگاه ذهن ها به سوی این ذخایر عظیم می رود اما حالا پالایشگاه جدیدی افتتاح شده است که مواد اولیه مورد نیاز آن نه نفت و گاز، که غلات به ویژه ذرت است و این محصول کشاورزی را به فرآورده های مختلفی با ارزش افزوده بسیار بالاتر و چندین و چند برابری تبدیل می کند و خروجی نهایی اش هم ((فروکتوز)) است؛ نوعی از قند مایع که برای نخستین بار در کشور تولید میشود و در صنایع مختلف به خصوص صنایع غذایی مورد استفاده فراوان قرار می گیرد. یکی از مسئولان کارخانه با اشاره به ارزش افزوده بالای این محصول و نشاندادن این مایع سفیدرنگ دریک شیشه، می گوید: ((تا پیش از این در اکثر صنایع غذایی به خصوص آنهایی که با شیرینی سروکار دارند برای شیرین کردن محصولات از آب و شکر استفاده می کردند ولی حالا این امکان به وجودآمده است که به جای آن، از این محصول استفاده شود که هم شیرینی بیشتری نسبت به آب وشکر دارد و هم از نظر سلامت و کیفیت تضمین شده است))
کلنگ ساخت این مجموعه سال 1389 و در اوج روزهای تحریم و نوسانات ارزی و مشکلات اقتصادی و بانکی به زمین خورد و همین موضوع هم باعث شدکه پروژه با کندی پیش برود و عملا چند سال متوقف شود تا اینکه با رویکار آمدن دولت یازدهم همه چیز در این مجموعه صنعتی سرعت گرفت و ساخت فاز نخست پروژه پالایشگاه غلات در خاورمیانه و تعداد زیادی از سیلوه ای نگهدارنده غلات ظرف حدود 2 سال به پایان رسید. مجموعه ای که تولید روزانه قندهای مایع در آن 400 تن است.
تولید طلایی به نام صنایع تبدیلی
مرتضی ســلطانی بنیانگذار و رئیس هیئت مدیره گروه صنعتی زر درباره اهمیت پالایشــگاه غالت زر و راه اندازی این مجموعه می گوید: «فرآوری غلات و بهرهبردن از ارزش افزوده ای که این صنعت می تواند برای اقتصاد سرزمینمان به همراه داشته باشد با عدد و رقم و ارائه آمار حیرت کننده، قابل توصیف نیست.» او می گوید: : «پالایشگاه غلات از جمله صنایعی است که ایران مزیت احداث آن را به طور کامل داراست؛ قرارگیری در جوار کشــورهایی که تولیدکنندگان قدرتمند غلات محسوب می شوند و دسترسی به شــیوه های حمل و نقل متنوع در مقابل ویژگی محصور در خشکی بودن این کشورها جملگی امتیازاتی است که تولید و اقتصاد ایران می تواند بیشترین بهره‌برداری را از آن داشته باشد دنیا امروز صرفا به دنبال تولید به هر قیمتی نیست و تولیدی را در دستور قرار می دهد که بیشترین بهره‌برداری را بتواند از آن داشته باشد، بنابراین ایران اگرچه دچار محدودیت آب است و هنوز کشاورزی اش به روش های نوین آبیاری تجهیز نشده، اما در همسایگی بزرگترین تولیدکنندگان غلات قرار گرفته است، کشورهایی که در صورت درخواست ما می توانند تامین کننده غالت مورد نیاز صنایع تبدیلی چون پالایشگاه های غلات باشند.»
او با اشاره به حضور رئیس جمهور برای افتتاح پالایشگاه غلات در خاورمیانه میگوید: «این صنعت تبدیلی میتواند به عنوان یک الگو برای تولیدکنندگان ایران زمین مطرح باشد. احداث پالایشگاه غلات در خاورمیانه اگرچه به عنوان مگاپروژه ای ملی مطرح بود ولی بهره‌برداری از آن آغاز راه تحولی در نگاه به عرصه تولید و اقتصاد است. نگاهی که در آن صنایع تبدیلی به بازیگران اصلی اقتصاد ایران تبدیل می شــود. صنایع تبدیلی علاوه بر ایجاد ارزش افزوده قدرت ارزآوری قابل توجهی نیز دارد. با این حساب بدون شک راه توسعه صادرات غیرنفتی از صنایع تبدیلی می گذرد.»
6 محصول اصلی پالایشگاه غلات در خاورمیانه
جوانه ذرت: ذرت حاوی 4 تا 5 درصد روغن است که تقریبا 90 درصد آن در قســمت جوانهذرت قرار دارد. جوانه ذرت، حدود 12درصد دانه ذرت را تشکیل میدهد. از جوانه ذرت برای اســتحصال روغــن ذرت (به میزان 49 درصد جوانه خشک) استفاده می شود، این ماده مغذی غني از مواد معدني و پروتئين ها و دارای اسیدآمینه ضروري (ليزين) است. كنجاله جوانه ذرت نیز ماده مناسبي براي تهيه آرد جوانه ذرت اســت. آرد جوانه ذرت به عنوان مكمل غذايي داراي كاربردهای بســياري بوده زيرا حاوي مقادير بالاي پروتئين و عناصر معدني مفيدی (فسفر، پتاســيم، منيزيم، سديم، كلســيم، آهن، روی و مس) است. همچنین مي تواند جايگزين مناسبي براي سويا در فرآورده های مختلف غذایی باشد.
نشاسته ذرت: نشاسته به دست آمده از آسیاب مرطوب ذرت ((نشاسته خام)) نام دارد که کاربردهای صنعتی فراوانی دارد؛ ترکیب پیچیده ای از کربوهیدرات های نامحلول در آب که از آن برای تولید عوامل روانساز، جوهرهای چاپ، چسب های قالب سازی، لاستیک سازی، کارتن سازی، صنایع نساجی و… استفاده می کنند.
شــربت گلوکز: مایع شفاف، بیرنگ و شیرینی است که از هیدرولیز آنزیمی نشاســته ذرت به دســت می آید و در صنایع مختلف کاربرد دارد. شربت گلوکز محلول قندی غلیظ و تصفیه شده ای است که یکی از بهترین جایگزین های شکر است و میزان شیرینی آن به صورت عددی معادل 7.0 شکراست. شربت گلوکز تولید شده در شرکت ((زر فروکتوز)) از ذرت و به روش آنزیمی به دست می آید.
گلوتن: در طی فرآیند مرطــوب و تفکیک اجزای دانــه ذرت، پروتئین آن جداسازی و خشک می شود. گلوتن خشک شده حاوی 60 درصد پروتئین و حاوی رنگدانههای طبیعی ذرت است. گلوتن به عنوان بخش اساسی از خوراک گاوهای شیری مورد استفاده قرار می گیرد.
سبوس ذرت: لایه خارجی دانه ذرت است، این محصول حاوی 20-22 درصد نشاسته، 4-5 درصد روغن و 10-12 درصد پروتئین است که نه تنها برای خوراک دام، بلکه پس از آسیاب شدن جهت افزایش فیبر در برخی محصولات غذایی از جمله غلات صبحانه، اسنک ها و غذاهای رژیمی استفاده می شود.
شربت فروکتوز: شربت ذرت با فروکتوز بالا مایعی بیرنگ، شفاف، دارای مزه شــیرین، بدون هیچگونه طعم مزاحم و خصوصیات کاربردی بسیار مشابه شکر است. این شیرین کننده در تمام محصولات غذایی که نیاز به شیرین شدن دارند می تواند جایگزین شکر شود و این در حالیاست که از شکر ارزانتر است. شربت فروکتوز (HFCS) محصولی کاملا طبیعی و استحصال شده از نشاسته ذرت است.
شرکت “مشاوره مدیریت و مهندسی بهین صنعت یاب” با تخصص در تهیه انواع طرح توجیهی جهت مشاوره به سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان و همچنین تهیه طرح‌های توجیهی آمادگی خود را اعلام می‌نماید
به کانال بهین صنعت یاب در تلگرام بپیوندید.
