تولید الیاف پلی استر
فرصت سرمایه‌گذاری این نوبت تولید پلی استر است. الیاف پلی‌استر در طیف گسترده‌ای از محصولات استفاده می‌شود، در تولید فرش، پارچه، پوشاک و به‌طور کلی در صنعت نساجی. با تولید این محصول بازار بزرگی در انتظارتان است…
معرفی طرح
پلی‌استر نام نوعی الیاف است که در ایران رزین پلی‌استر هم به آن می‌گویند. از پلی‌استر برای ساخت انواع پوشاک، انواع ایزوگام، انواع مجسمه، ساعت، ظروف آبنما، انواع کف‌‌پوش و دیوار‌‌پوش و غیره استفاده می‌شود. موارد استفاده پلی‌استر به این موارد ختم نمی‌شود و چون روز‌به‌روز بر حجم نیازهای انسان افزوده می‌شود و تأمین همه نیازها از مواد طبیعی و ارگانیک غیرممکن است، مصنوعی‌هایی از نوع پلی‌استر جایگاه ویژه‌ای در بازار به دست آورده‌اند.
کاربرد الیاف پلی استری در صنایع تولیدی
پیش‌بینی رشد ۸٫۶درصدی بازار الیاف پلی‌استر تا سال ۲۰۱۹، خبر از حضور گسترده این ماده صنعتی در بسیاری از صنایع تولیدی دیگر دارد. خصوصا مناطق در حال توسعه، مهم‌ترین بازار مصرف این الیاف محسوب می‌شوند که رشد تقاضای جهانی را برای این محصول بالا می‌برند. پلی‌اتیلن ترفتالات (PET)، پلیمری است که هرگاه به‌صورت رشته و الیاف تولید شود، به‌عنوان پلی‌استر شناخته می‌شود. الیافت پلی‌استر در طیف گسترده‌ای از محصولات استفاده می‌شود، در تولید فرش، پارچه، پوشاک و به‌طور کلی در صنعت نساجی. خصوصا با پیشرفت تکنولوژی انتظار می‌رود تولید این رشته‌های نازک، افزایش فوق‌العاده‌ای بیابد. همچنین بهبود وضعیت زندگی مردم و تغییر سبک زندگی باعث شده است صنایعی مانند مبلمان، فرش و قالیچه نیز سهم قابل توجهی در بازار این الیاف داشته باشند.
ضمن اینکه حجم تقاضا برای این صنعت 37.85میلیون تن در سال 2012 بوده است. همان‌گونه که ذکر شد افزایش ساخت‌وسازهای مسکونی و تجاری راه را برای کف‌پوش‌هایی مانند فرش و قالیچه باز کرده است و سلیقه جهانی به سوی این محصولات در حرکت است، لذا سهم صنعت پلی‌استر نیز در الیاف نساجی رشد بیشتری خواهد داشت. از طرفی افزایش تقاضا برای محصولات تولیدی، خانگی، الکترونیکی، صنایع خودروسازی و… نیز به‌طور غیرمستقیم تقاضای بازار جهانی را برای الیاف پلی‌استر افزایش می‌دهد.
سابقه طرح در ایران
به دلیل نیاز بازار و کاربردهای گسترده پلی استر بیش از ۴۰سال پیش کلنگ تأسیس کارخانه‌ای برای رفع نیازهایی از این دست در ایران زده می‌شود. یعنی تأسیس شرکتی به‌نام کارخانجات پلی‌اکریل اصفهان که یکی از کارخانجات این مجموعه کارخانه پلی‌استر است و مرتضی رئیسی، به‌عنوان مدیر کارخانجات پلی‌استر شرکت پلی‌اکریل اصفهان نظرات کارشناسی خود را در مورد این حوزه در میان نهاده است.
خودکفایی و اشتغال زایی
تولید پلی‌استر در ایران به سال ۱۳۵۳ برمی‌گردد.یعنی با تأسیس کارخانجات شرکت پلی‌اکریل اصفهان که قرارداد ساختش با مشارکت بخش‌خصوصی و بانک توسعه صنعتی منعقد و شرکت دوپان آمریکا به‌عنوان صاحب تکنولوژی انتخاب شد و بهره‌برداری تولید این شرکت که مشتمل بر کارخانجات پلی‌استر و اکریلیک است، در سال ۱۳۵۷ (۱۹۷۸میلادی) انجام گرفت و این شرکت به‌عنوان نخستین تولیدکننده انحصاری الیاف و نخ پلی‌استر و الیاف اکریلیک در ایران آغاز به‌کار کرد.
متعاقبا در سال ۱۳۷۵پروژه ایجاد دومین کارخانه اکریلیک در این شرکت به سرانجام رسید و مورد بهره‌برداری قرار گرفت؛ کارخانجاتی که تأسیس‌شان برای چند هزار نفر اشتغال ایجاد کرده است و در حال حاضر بیش از ۲۶۰۰نفر پرسنل در حوزه‌ها و گروه‌های مختلف شغلی این کارخانجات شاغل هستند.
تولید سالانه
تولید ما حدودا ۳۷هزار تن در سال بوده و علاوه بر الیاف استیپل پلی‌استر در دیتکس‌ها و برش‌های مختلف، تولید نوار آنتی‌پیل را هم شامل می‌شود. این توضیح را هم باید اضافه کنم که تولید الیاف این کارخانه از نوع cotton type بوده و عمدتا مصارف حوزه نساجی و پوشاک را تأمین می‌کند. کیفیت الیاف تولیدی این کارخانه منطبق با استاندارد ملی مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران بوده و ارزیابی‌های مستمری با مشخصه‌های تولیدکنندگان هم‌سطح خارجی اجرا می‌شود.
خوشبختانه این کارخانه از بدو راه‌اندازی با اتکا به متخصصان داخلی و در کمترین زمان ممکن به بهره‌برداری و تولید رسیده و هم‌اکنون نیز هیچ‌گونه وابستگی دانش فنی به خارج از کشور ندارد. در خصوص ماشین‌آلات نیز به‌جز اقلام محدودی که به لحاظ دقت و ظرافت در مراحل ساخت تحت پیگیری و جایگزینی با صنایع خارجی است در غالب موارد تأمین از داخل کشور انجام می‌گیرد.
ضرورت هایی برای بازارهای نوین
اینکه طی سال‌های اخیر چه تغییراتی در روند تولید پلی‌استر در یکی از بزرگ‌ترین کارخانجات ایران رخ داده است، سوالی است که رئیسی این‌گونه به آن پاسخ می‌دهد: طی سالیان گذشته و تکثر مصرف‌کنندگان الیاف پلی‌استر در حوزه‌های مختلف نساجی و پوشاک همچنین انجام تحقیقات داخلی و خارجی متعدد در زمینه تولید الیاف خاص پلی‌استر و ضرورت ایجاد فضاهای نوین در عرضه تولید این محصول احساس شد و در دستور کار و پیگیری این کارخانه قرار گرفته و تاکنون نیز در مراحل اولیه با توفیقاتی روبه‌رو بوده است.
مواد اولیه اصلی تولید الیاف پلی‌استر شرکت پلی‌اکریل ایران شامل دی‌متیل ترفتالات (DMT) و اتیلن گلایکول (MEG) بوده که به همراه سایر مواد شیمیایی فرعی در فرآیند پلیمریزاسیون منجر به تولید مذاب پلی‌استر و در مراحل ریسندگی و تکمیل منتج به تولید الیاف و نخ پلی‌استر می‌شود. خوشبختانه مواد اولیه اصلی مذکور به‌طور کامل از داخل کشور (شرکت DMT و پتروشیمی) تأمین و غالب مواد اولیه فرعی نیز از طریق سایر شرکت‌های تولید مواد شیمیایی کشور تأمین می‌شود.
این نکته را هم باید اضافه کنم که تولید الیاف پلی‌استر در ظرافت‌های مختلف مورد مصرف کارخانجات نساجی که در زمینه‌های تولید پارچه پوشاک و پرده، کالاهای خواب، محصولات بی‌بافت و سایر فیلترها و صافی‌های صنعتی کاربرد دارد. همچنین محصول انحصاری این کارخانه در داخل کشور تولید نوار آنتی پیل پلی‌استر بوده که پس از تبدیل به تاپس در شرکت پلی‌اکریل جهت تولید پارچه‌های فاستونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سرمایه گذاری قابل اطمینان
با توجه به گسترش مصارف الیافی پلی‌استر در زمینه‌های مختلف و گاهی جایگزینی با الیاف اکریلیک و روند رو به رشد مصارف محصول نهایی این تولید، در حوزه‌های پوشاک، پرده و فرش و کالاهای خواب و مزیت‌های محصول نهایی در حوزه سلامتی و بهداشت، سرمایه‌گذاری در این صنعت قابل اطمینان است. رئیسی با بیان این نکات اضافه می‌کند: البته شرایط را هم باید در نظر گرفت و زمینه‌های لازم برای سرمایه‌گذاری و تولید را فراهم کرد؛ از جمله رفع موانع تولید، تسهیل مالی و تسریع در حمایت‌های چرخه تولید صنایع، تنظیم بازار داخل با کنترل سهم واردات الیاف و منسوجات و پوشاک به دخل کشور.
وی همچنین در توضیح محصولات خاص کارخانه تحت نظارت خود می‌گوید: کارخانه پلی‌استر شرکت پلی‌اکریل ایران تنها کارخانه تولیدکننده الیاف با مصرف خوراک دی‌متیل نرفتالات (DMT) بوده که از مزیت‌های خاص در محصول نهایی برخوردار است. سایر تولیدکنندگان این حوزه از خوراک چیپس (PET) با استفاده از ماده اولیه ترفتالیک اسید (TPA) در حال تولید هستند که میزان سرمایه‌گذاری آن براساس برند صاحب تکنولوژی، تناژ تولید نهایی و نحوه تأمین منابع مالی ارزی متفاوت خواهد بود.
فیبر جامد: مهم ترین محصول
بزرگ‌ترین محصول الیاف پلی‌استری، فیبر جامد است که بیشترین حجم تولید را در این صنعت داراست، به‌طوری که ۸۰درصد از سهم تقاضا در سال ۲۰۱۲ مربوط به فیبر جامد بوده است. این فیبر در صنایع زیادی مانند صنایع تولیدی، خودروسازی، صنایع دریایی، حمل‌و‌نقل هوایی، پوشاک و بهداشت و درمان کاربرد دارد و انتظار می‌رود در سال‌های آتی نیز، حجم تقاضای بالایی داشته باشد.
از طرفی در کنار الیاف جامد، الیاف توخالی (میان تهی) نیز اگرچه بخش کوچکی از بازار الیاف پلی‌استر هستند، اما انتظار می‌رود با پیشرفت تکنولوژی در صنایعی مانند پزشکی، کاربرد زیادی پیدا کنند و فرصت‌های جدیدی برای رشد بازار این الیاف نیز پدید آید.
بیشترین کاربرد الیاف پلی استر
بالاترین نرخ رشد تقاضا برای الیاف پلی‌استر، در صنعت فرش و قالیچه است، تولیدکنندگان این صنعت، بر تولید محصولات خود بر مبنای پلی‌استر تمرکز کرده‌اند و پیش‌بینی می‌شود در فاصله سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹، میزان تقاضا برای الیاف پلی‌استر در بخش فرش و قالیچه و تابلو فرش، به نرخ رشد ۶درصد برسد.
بزرگ ترین بازارهای مصرف
آسیا، خصوصا مناطق شرقی و جنوب شرقی آسیا، بزرگ‌ترین بازار مصرف برای صنعت الیاف پلی‌استر هستند که در این میان صنعتی شدن، رشد شهرنشینی و افزایش صنایع تولیدی و ساخت وساز از عوامل کلیدی هستند که این منطقه را تبدیل به بزرگ‌ترین بازار مصرف این مواد کرده‌اند، به‌طوری که انتظار می‌رود تا سال ۲۰۱۹، بیش از ۸۵درصد از سهم این بازار را به خود اختصاص دهد.
علاوه بر این، رشد قابل توجه تولید ناخالص داخلی در کشورهای گروه BRIC (قدرت‌های اقتصادی نوظهور جهان: برزیل، روسیه، هند و چین) طی چند سال آینده، راه‌های تازه‌ای را برای رشد بازار جهانی الیاف پلی‌استر باز می‌کند.
تهدیدها و ریسک های سرمایه گذاری
رئیسی همچنین در مورد انواع تهدیدها و ریسک‌های سرمایه‌گذاری در این حوزه نیز توضیحاتی می‌دهد: علاوه بر اینکه زمینه‌های تولید باید فراهم شود و حمایت‌های لازم صورت بگیرد، خود تولیدکنندگان نیز باید نکاتی را مدنظر داشته باشند. از جمله اینکه عدم غفلت تولیدکنندگان در جهت حفظ رضایت مشتریان با بهبود مستمر کیفیت و کاهش هزینه تمام شده محصول، دور نشدن از فضای تحقیقاتی در زمینه تولید محصولات جدید و در نهایت برقراری ارتباط نزدیک با مراکز صنعتی و پژوهشی خارج از کشور نکاتی است که روند تولید را مستقیما تحت‌تأثیر قرار می‌دهند و توان ماندگاری در بازار و موفقیت را رقم می‌زنند.
رئیسی در پایان حرف‌هایش اشاره‌ای هم به شیوه‌های سودآوری در این صنعت دارد: قطعا میزان سودآوری در این صنعت وابسته به مولفه‌هایی در خصوص کاهش هزینه تولید (قیمت تمام‌شده)، نوع کیفیت، منابع تأمین مالی، میزان و شرایط فروش محصول و… است. برنامه‌ریزی برای به‌دست آوردن بازارهای خارج از کشور نیز می‌تواند روند سودآوری را تسهیل بخشد.
کما اینکه روند صادرات در این حوزه طی سالیان گذشته اجرایی شده و در حال حاضر و در فضای مثبت ایجاد شده در حوزه‌های مختلف اقتصادی، باید در جهت ارتباط با مصرف‌کنندگان دیگر کشورها برنامه‌های مدونی داشته باشیم، زیرا دسترسی‌ها آسان‌تر شده است و قطعاً سرمایه‌گذاری در این زمینه با توفیق روبه‌رو خواهد بود.
وقتی صحبت از بازارهای گسترده برای یک محصول در میان است، برای راه‌اندازی آن هزینه‌های قابل توجهی لازم است. عمید در این باره می‌گوید: حداقل میزان زمین برای احداث کارخانه‌ای که بخواهد تولیدکننده نخ و الیاف پلی‌استر باشد، 10هزار متر است. از این میزان بین 2 تا 5هزار متر زیربنای بخش‌های مربوط به استقرار ماشین‌آلات و آزمایشگاه‌ها و. . . است که شامل بخش تولید، بخش انبار و بخش لوازم یدکی است.
اگر کارخانه‌ای بخواهد روزانه 30تن الیاف پلی‌استر تولید کند، حدود 20میلیارد تومان سرمایه اولیه نیاز است. به این هزینه‌ها باید هزینه‌های مربوط به منابع انسانی را هم اضافه کنیم که با توجه به اشاره‌ای که اشتغال‌زایی بیش از 100نفری هر کارخانه داشتیم، به نظر می‌رسد چنین کارخانه‌ای باید ماهانه چندده‌میلیون تومان هم تنها بابت دستمزد نیروی انسانی هزینه کند.
منبع: واحد تحقیقات سرمایه‌گذاری بهین صنعت یاب
