تولید روغن هسته انگور
روغن هسته انگور يک روغن خوشمزه و ايدهآل براي آماده کردن غذاهاي سرد وگرم است و سالهاست که در آشپزخانههاي اروپا به خاطر طعم خوش و فوايد بهداشتي آن به روغنهاي ديگر ترجيح داده ميشود.
روغن هسته انگور از هستههاي انگورهايي است که پس از آبگيري براي آب انگور و سرکه مصرف ميشوند و در يک روند سالم جهت استحصال روغن مورد استفاده قرار ميگيرد. روغن هسته انگور صد درصد طبيعي است و هيچ ماده شيميايي به آن اضافه نميشود اين روغن بر خلاف روغنهاي ديگر دود نميکند و نميسوزد. نه تنها بر طعم اصلي غذا تأثير نميگذارد بلکه اندکي طعم کرهاي به آن ميدهد و به همين دليل و آنچه در زير به آن اشاره خواهد شد مورد تحسين همگان قرار گرفته است.
مزیت های بی شمار سرمایه گذاری
خواص و مزیتهایی که این روغن دارد میتواند بهعنوان مزیتهای اصلی سرمایهگذاری شمرده شود.
اين روغن منبع سرشاري از ويتامين E است که نقش بسيار مؤثري در جلوگيري از امراض قلبي دارد و مانع لخته شدن خون در رگها ميشود. روغن هسته انگور داراي بالاترين مقدار اسيد لينولئيک يعني 68 تا 76 در صد است. اين اسيد از اسيدهاي چرب بسيار ضروري براي زندگي انسان محسوب مي شود که بدن قادر به توليد آن نيست. اين روغن داراي pronathrocynidins که نوعي از آنتي اکسيدانهاي بسيار خوب است، بافتها و نسوج بدن را از جراحت و آسيبها محافظت ميکند و دانههاي انگور و عصاره آن منبع اصلي اين مواد هستند. جالب است بدانید که روغن هسته انگور بطور طبيعي فاقد کلسترول است.
از جمله اینکه این روغن جزو روغنهای گیاهی برشمرده میشود که با بالا بردن کلسترول خوب بدن و پایین آوردن کلسترول بد به پاکیزگی رگهای خونی و شستوشوی آنها کمک میکند و از بیماریهای قلبی- عروقی و سکته قلبی و مغزی جلوگیری کرده و متخصصان معتقدند در درمان ناتوانی جنسی آقایان موثر است.
از طرفی با توجه به اینکه بیش از 90 درصد روغن مصرفی کشور از خارج تامین میشود توجه به ضایعات و هستههای میوههای فرآوریشده مثل مرکبات، انگور، سبوس برنج و ذرت میتواند در کاهش وابستگی کشور موثر باشد و مورد حمایت دولت هم قرار گیرد.
سطح تولید، مزیت دیگر سرمایه گذاری
متوسط ميزان توليد در هكتار انگور آبي كشور 12207 كيلوگرم ميباشد، میزان تولید انگور در کشور و وجود تاکستانهای فراوان در برخی مناطق یکی دیگر از مزیتهای سرمایهگذاری در این صنعت به شمار میآید، توليد انگور كشور حدود 87/2 ميليون تن بوده كه 39/89 درصد آن از كشت آبي حاصل شده است. استان خراسان عليرغم رتبه دوم در سطح بارور با 42/15 درصد توليد انگور كشور، در جايگاه نخست توليد اين محصول قرار دارد. استان فارس نيز باوجود اختصاص رتبه نخست سطح بارور، از نظر توليد با سهم 96/12 درصد در توليد، در جايگاه دوم توليد كنندگان انگور جاي گرفته است. استانهاي قزوين، آذربايجان شرقي و همدان و به ترتيب با 62/12، 48/11 و 97/10 درصد از توليد انگور كشور در جايگاههاي سوم تا پنجم قرار دارند.
این میزان تولید انگور در کشور و روند رو به رشد مصرف روغنهای گیاهی در سالهای اخیر میتوانند مزیتهای توجه به این صنعت بهشمار آیند.
تاریخچه ای بس طولانی
استفاده روغن هسته انگور قدمتی بس طولانی دارد در طول جنگ جهاني اول بعلت کمبود روغن خوراکي در آلمان و اتريش و مجارستان به روغن هسته انگور توجه شد تا بتواند جوابگوي کمبود باشد. در اين صنعت بيشترين قدمت متعلق به ايتاليا بوده و آن هم بخاطر وجود تاکستانهاي زياد انگور و بالاتر بودن حجم توليد آب انگور در اين کشور گزارش شده است. پس از آن هم حدود سال 1918 میلادی در فرانسه صنعت روغن هسته انگور بنیان گذاشته شد و بعد از آن توجه کشورهایی که تاکستان داشتند یکی پس از دیگری به این محصول جلب شد. در این بین ایران تا یک سال پیش جزو واردکنندههای این محصول در حجم کم بود تا اینکه یکی از کارخانههای تولید آبمیوه، پس از استفاده از انگورهای هستهدار برای تولید انواع نوشیدنی، هسته آنها را جدا و روغن هسته انگور ایرانی تهیه میکند.
کاربرد روغن هسته انگور در چرخه صنایع
جالب است بدانید روغنکشی از این دانه علاوه بر بحث خوراکی در بسیاری از موارد صنعت هم پرکاربرد است.
- صنعت رنگ: بعنوان نيمه خشک شونده يا خشک شونده در صنايع رنگ مورد استفاده قرار ميگيرد و ميتوان از آن در صنايع لاک و الکل سازي استفاده کرد.
- صنعت لاستيک سازي: بعنوان جايگزين اسيد استئاريک در صنايع لاستيک سازي استفاده ميشود.
- صنعت کاغذ سازي: بعنوان روغن مورد مصرف در صنايع کاغذ سازي استفاده ميشود.
- صنعت نساجي: روغن هسته انگور پس از سولفونه شدن در بخش رنگرزي استفاده مي شود.
- صنعت داروسازي: براي تهيه محلولهاي هيپودرميک بجاي روغن زيتون در صنايع داروسازي استفاده ميشود.
- صنعت داروسازي: در مرحله صمغ زدائي از روغن در صنايع داروسازي استفاده ميشود.
- صنعت هواپيمايي: براي روغن کاري موتور هواپيما بجاي روغن کرچک و در روان سازي استفاده ميشود.
- مواد آرايشي: در تهيه مواد آرايشي و مواد تقويت کننده مو استفاده ميشود.
اما محدودیتهایی هم وجود دارد
نخستین مسئلهای که بهعنوان محدودیت در این صنعت برشمرده میشود قیمت تمام شده بالا در آن است. در واقع تولیدکنندگان برای تهیه یک شیشه روغن به تعداد زیادی هسته انگور نیاز دارند و از آنجا که انگور به اندازه دانه سویا، آفتابگردان یا حتی میوه زیتون کشت نمیشود، هزینههای تولید این روغن خیلی بیشتر از سایر روغنهاست. تولیدکننده مجبور است برای داشتن صرفه اقتصادی مناسب، قیمت نهایی محصولش را بالا ببرد و همین موجب میشود قدرت خرید مخاطب در قیاس با سایر روغنهای مشابه پایینتر باشد. همچنین عدم آشنایی مردم و عدم فرهنگسازی در خصوص استفاده از این محصول یکی دیگر از بازدارندههای سرمایهگذاران برای ورود به این حوزه است که البته با صرف مقداری هزینه و انجام تبلیغات شاید بتوان این مسئله را حل کرد.
پروسه تولید
دانههاي روغني از هنگام برداشت تا بدست آمدن محصول نهايي (روغن) مراحل مختلفي را پشت سر ميگذارند. مراحل اوليه شامل جداسازي دانه از اضافات، پاک کردن دانه و آمادهسازي دانه براي روغن کشي است که پس از اين مراحل، روغن کشي از دانه انجام ميشود. پس از طي اين مراحل بر روي روغن خام بدست آمده مراحل مختلف تصفيه انجام ميشود.
در بخش تصفيه مواد مختلفي از روغن حذف ميگردد و در اين مرحله بعضي از مواد مفيد نيز به مقدار کم خارج ميگردند اين مراحل شامل خنثي سازي، بوزدائي، رنگ زدائي، هيدروژناسيون و فرايندهاي تکميلي است.
استخراج روغن به سه طريق زير در صنايع متداول است:
- فشردن يا پرس کردن
- استخراج با حلال
- استخراج بوسيله پيش پرس و سپس توسط حلال
رایجترین نوع روغنکشی هسته انگور، از طریق فشردن دانهها تحت حرارت و استخراج روغن بدون استفاده از حلال است. البته برخی با استفاده از هگزان، پروسه روغنکشی را انجام میدهند اما شرکتهای تولیدکننده روغن طبیعی سعی دارند که این کار را با استفاده از گرما و فشار و بدون استفاده از مواد شیمیایی انجام دهند به همین دلیل از هیچ حلالی برای استخراج بهره نمیگیرند و همچنین روغن را در درجه حرارتهای پایین تصفیه کنند تا مدت زمان نگهداری آن طولانیتر شود و از صدمات ناشی از حرارت زیاد هم در امان بماند.
پيشنهاد منطقه مناسب براي اجراي طرح
استان فارس با وجود سهم 68 درصدی از سطح بارور تاکستانهای کشور از این صنعت بیبهره است و پس از این استان، استانهای خراسان، قزوین، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، همدان و زنجان هم از تولیدکنندههای اصلی انگور هستند که به خوبی میتوان کارخانه تولید روغن هسته انگور را در این مناطق راهاندازی کرد. همچنین تاسیس واحد روغنکشی هسته انگور در نزدیکی کارخانجات آب انگورگیری به جهت تسهیل در تامین و هزینه حملونقل مواد اولیه، پیشنهاد میشود.
نتيجه گيري
به دليل روند رو به رشد مصرف روغنهاي گياهي در سالهاي اخير، روغن هسته انگور دركنار روغنهاي ديگر ميتواند تامين كننده بخشي از نياز مردم باشد. لذا با توجه به وارداتي بودن روغن هسته انگور احداث كارخانه روغن كشي از تفاله انگور در كناير ساير دانههاي روغني ديگر و در مجاورت كارخانجات توليد آب انگور و با در نظر گرفتن توجيه اقتصادي طرح در زمينه مصرف داخلي و همچنين مساله صادرات آن، توصيه ميشود.
منبع: واحد تحقیقات سرمایهگذاری بهین صنعت یاب