انواع طرح توجیهی (ایجادی- توسعه ای)
طرح‌های توجیهی فنی- اقتصادی به طور معمول جهت رسیدن به اهدافی از پیش تعیین شده نگارش و تدوین می‌شوند. اینگونه طرح‌ها باتوجه به ماهیت پروژه می‌تواند به دو نوع طرح‌های توسعه‌ای و ایجادی تقسیم شوند. در این نوشتار سعی داریم تا به طور گسترده به هر یک از این دو طرح بپردازیم. با بهین صنعت یاب همراه باشید.
يک طرح توجيهي، همان طور که از نامش پيداست، براي توجيه نمودن سرمايه‌گذار (اعم از بانک، سازمان، شرکت و يا شخص) تنظيم مي‌شود، طرح توجیهی هرچه دقيق‌تر نوشته شود؛ سرمايه‌گذار، راحت‌تر مي‌تواند تصميم بگيرد که آيا اين طرح توجیهی مي‌تواند خواسته‌هاي او را برآورده کند يا خير؟
در تنظيم يک طرح توجيهي بايد سعي نمود واقعيت‌ها را بيان کرد و تمامي داده‌ها با منبع و مرجع معتبر ارايه گردد و همچنين تا حد امکان، از فرضيات نادرست دوري جست. طرح توجيهي در دو قالب ارايه مي‌گردد:
طرح توجیهی ایجادی
«طرح‌توجیهی ايجادی» به طرحي گفته مي‌شود که براي احداث يک واحد توليدي نگاشته مي‌شود. در واقع در طرح توجیهی ایجادی، قبل از اجرای پروژه، به اطلاعات مهمی نیاز می‌باشد. چرا که هنوز پروژه مورد نظر راه اندازی نشده و مدیران با یک مدل تئوریکی روبرو هستند و تمامی اطلاعات آنها در رابطه با پروژه، خام است. در این صورت، توجه به مجموعه‌ای از داده‌ها اهمیت پیدا می‌کند. در تنظيم اين نوع طرح توجیهی از اصطلاحات «مورد نياز» استفاده مي‌شود.
مراحل تهیه طرح توجیهی ایجادی
مرحله اول: مشخص کردن هدف از راه اندازی پروژه اقتصادی طرح توجیهی
قبل از هر فعالیت تجاری ابتدا باید هدف از راه اندازی آن مشخص شود. پاسخ به چرایی راه‌اندازی پروژه، چشم انداز فعالیت را تعیین می‌کند. در این رابطه باید انگیزه‌های تیم مدیریت پروژه به طور دقیق بیان شود. همچین نحوه کسب مهارت و تجربه، میزان قابلیت‌ها و توانمندی‌های مدیریت و علت و چرایی انتخاب موضوع پروژه باید مورد بحث و بررسی قرار بگیرد.
مرحله دوم: ایجاد نقشه اصلی پروژه طرح توجیهی
برای هر فعالیت اقتصادی ابتدا باید یک چارچوب یا طرح کلی از آن داشت. در اصطلاح علمی به این طرح توجیهی کلی Business Plan گفته می‌شود. به این صورت که کلیات و جزئیات فعالیت تجاری و اقتصادی در طرح توجیهی بررسی می‌شود. وجود طرح توجیهی کلی از اینرو اهمیت پیدا می‌کند که مدیران را قادر می‌سازد تا با تحلیل‌ها و چالش‌ها و منابعی که در اختیار دارند، فعالیت خود را آغاز کنند. همچنین به آنها کمک می‌کند تا برای پروژه خود، قبل، هنگام و پس از راه‌اندازی برنامه‌ریزی داشته باشند.
مرحله سوم: جمع‌آوری اطلاعات
کسب اطلاعات در رابطه با موضوع مورد نظر می‌تواند از پروژه‌های مرتبط و یا از کسانی که در این راه موفق عمل کرده‌اند و دارای تجربه و سابقه هستند، انجام شود. مدیرانی که در گذشته در زمینه پروژه مورد نظر فعالیت داشته و دچار شکست شده اند نیز، اطلاعات مفیدی برای طرح توجیهی ایجادی خواهند داشت. پس از کسب اطلاعات، باید آنها را دسته بندی و به ترتیب اولویت بندی کرد.
مرحله چهارم: تامین منابع مالی
با توجه به اینکه انجام فعالیت‌های تجاری بدون سرمایه مالی ممکن نیست، لذا در زمان تهیه طرح توجیهی ایجادی، باید منابع مالی مشخص شوند. این منابع می‌توانند در شکل موقت و ثابت دسته‌بندی گردند. به هر میزان که طرح توجیهی به سمت درآمدهای ثابت رفته و آنها را بررسی کند، سرمایه‌های لازم جهت راه اندازی پروژه، قابل اعتمادتر خواهند بود.
بخش های اصلی یک طرح توجیهی
طرح توجیهی توسعه ای
«طرح توجیهی توسعه» به طرحي گفته مي‌شود که براي يک واحد توليدي داراي پروانه بهره‌برداري، نگاشته مي‌شود. اين طرح توجیهی براي توسعه يک واحد توليدي، اعم از افزايش ظرفيت يا افزودن خط توليد جديد، مي‌تواند کاربرد داشته باشد.
طرح توجیهی توسعه‌ای، با هدف کشف نقاط قوت و ضعف یک کسب و کار موجود و یا سرمایه‌گذاری شده، صورت می‌گیرد. در این نوع طرح توجیهی، فرصتها و تهدیدهای موجود در محیط، منابع مورد نیاز برای افزایش خطوط تولید و گسترش میزان تولید محصولات و فرآورده‌ها بررسی و در نهایت چشم اندازی از موفقیت در حال حاضر و آنچه در آینده باید رخ دهد، ارائه می‌شود.
فاکتورهای مهم در طرح توجیهی توسعه ای
برای طرح توجیهی توسعه‌ای داشتن یک تاریخچه از کسب و کار و فعالیت‌هایی که برای پروژه صورت گرفته، شرح محصولات و خدمات، داشتن محاسباتی که در حسابداری در طی یک دوره زمانی مشخص، اطلاعات مربوط به عملیات و مدیریت، تحقیقاتی در رابطه با بازار مصرف، واکنش و فیدبک مشتریان نسبت به محصولات و خدمات، داشتن اطلاعات مالی و الزامات قانونی از مواردی است که وجود آنها برای بررسی و آنالیز آنچه در محیط پروژه انجام می شود، ضرورت دارد. استفاده از مقایسه دوره‌ای برای طرح توجیهی توسعه‌ای، می‌تواند یک روش مناسب جهت نشان دادن پیشرفت‌ها و پسرفت‌های پروژه در زمان‌های مختلف باشد.
در کنار این پارامتر، می‌توان از مدل مدیریت استراتژیک (SWOT) استفاده کرد. در این مدل نقاط ضعف و قوت بطور مجزا در یک نمودار مشخص می‌شوند که در آن تمامی محدودیتها و امتیازات پروژه ثبت و سپس برای توسعه فعالیت سازمان در آینده، تصمیم‌گیری می‌شود.
براساس مدل مدیریت استراتژیک در تهیه طرح توجیهی توسعه، باید به تمام محدودیتها و امکانات در دسترس توجه کرد. بدون در نظر گرفتن مشکلات احتمالی و ناتوانی در پیش‌بینی معضلاتی که در آینده رخ میدهد، نمیتوان برای توسعه پروژه گام برداشت و ممکن است پروژه در میانه راه با شکست مواجه شود. در مدل مدیریت استراتژیک، فرصتها و عوامل همواره کننده توسعه و گسترش فعالیت‌های سازمان، به تفکیک مشخص می‌شوند که با مقایسه میان این دو، می‌توان به یک بررسی و پیش بینی دقیق از توسعه دست پیدا نمود.
:: نحوه تهیه طرح توجیهی توسعه ای
برای تهیه انواع طرح توجیهی عواملی همچون موضوعات فنی، مالی، حقوقی، عملیاتی و مدیریت اهمیت پیدا می‌کند. اما آنچه موجب تفاوت میان انواع طرح توجیهی می شود، نوع بهره‌برداری از این پارامترها است. در طرح توجیهی توسعه‌ای، دو فاکتور مالی و فنی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند که در زیر به آنها می پردازیم:
:: فاکتور فنی در طرح توجیهی توسعه ای
زمانی که پروژه احداث شده و در حال فعالیت است، در ارزیابی باید به بررسی تمامی اطلاعات فنی مربوط به هزینه هاي سرمایه‌گذاري که شامل هزینه‌هاي ثابت سرمایه‌گذاري، هزینه‌هاي قبل از بهره‌برداري و سرمایه در گردش است، پرداخته شود. این اطلاعات و داده‌ها باید با مستندات و مدارک بانکی همراه باشند تا بتوان یک بررسی دقیق و تحلیل جامعی را انجام داد. از سوی دیگر برای طرح توجیهی توسعه‌ای، هزینه‌های سالیانه تولید که در برگیرنده هزینه‌هایی از قبیل استهلاک، هزینه‌های تامین مالی، هزینه‌های خدماتی، سوخت و اداری هستند، باید بررسی شوند.. بدین منظور باید هزینه‌های مذبور را در طی یک دوره مشخص دسته بندی و با یکدیگر مقایسه کرد.
:: فاکتور مالی در طرح توجیهی توسعه ای
تجزیه و تحلیل مالی برای تهیه طرح توجیهی توسعه ای، پس از دریافت اطلاعات فنی انجام می شود. چرا که باید مشخص شود چه بخش هایی در پروژه مشغول فعالیت هستند که موجب صرف هزینه‌های مالی می‌شوند. در این صورت باید اطلاعات جامعی در رابطه با هزینه‌هایی که در حال حاضر در قسمت های مختلف صرف می شود، کسب کرد. همچنین می توان هزینه ها را از میزان درآمد کسب شده در یک دوره مشخص، کم کرد و سپس سود پروژه را محاسبه نمود. در واقع در این قسمت هدف اصلی، مشخص کردن میزان سودی می‌باشد که پروژه برای مدیران به همراه داشته است.
بررسی فاکتورهایی که عامل رشد درآمد سازمان بوده‌اند، در قسمت مالی طرح توجیهی توسعه‌ای می‌گنجد. این فاکتورها می‌توانند تقویت شوند و در آینده، در توسعه و افزایش درآمد و سود سازمان موثر واقع شوند. از سوی دیگر، اگر در نتیجه انجام طرح توجیهی توسعه‌ای، مشخص شود که سازمان با کاهش درآمد مواجه شده است، موارد و عواملی که موجب این روند منفی شده‌اند، شناسایی می‌شوند که می‌توان در آینده این عوامل را کنار و حذف کرد تا راه توسعه سازمان هموار شود.
طرح‌هاي توسعه معمولاً در پرداخت وام در اولويت قرار دارند. دليل آن مي تواند وجود توانايي براي بازپرداخت وام باشد. در اين نوع طرح توجیهی از اصطلاحات «موجود» و «مورد نیاز» استفاده مي‌گردد.
به کانال بهین صنعت یاب در تلگرام بپیوندید.
